شهاب انصاری - دانش آموخته دکتری گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
جهانگیر عابدی کوپایی - استاد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران
محمد شایان نژاد - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران
محمدرضا مصدقی - استاد، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

امروزه افزایش جمعیت سبب افزایش نیاز به منابع آب و غذا شده است. از این رو پژوهشگران بر افزایش تولید محصولات کشاورزی و کاهش مصرف آب تمرکز کرده اند. با توجه به وجود دشواری های مالی و اهمیت زهکشی در کشاورزی پایدار، زهکشی خشک به عنوان یک روش نوین برای کاربرد در مناطق خشک و نیمه خشک پیشنهاد شده است. هدف از این پژوهش بررسی کارایی ۵۴ سناریو ی مختلف زهکشی خشک بر کنترل شوری و عمق آب زیر زمینی با استفاده مدل سازی در نرم افزار HYDRUS-۲D/۳D بوده است. عرض منطقه کاشت-آیش ۵۵-۴۵، ۵۰-۵۰ و ۴۵-۵۵ (سانتی متر-سانتی متر)، عمق آب زیر-زمینی ۴۸، ۶۰ و ۷۲ (سانتی متر)، میانگین پتانسیل تبخیر ۰/۶۸، ۰/۸۵ و ۱/۰۲ (سانتی متر در روز)، دور آبیاری ۱ و ۳ (روز) و طول دوره شبیه سازی ۸۴ (روز) در نظر گرفته شد. لازم به اشاره است مدل تعریف شده در این نرم افزار پیش از این براساس نتایج مدل آزمایشگاهی واسنجی و صحت سنجی شده بود. براساس نتایج، بیشترین اثر تغییر در پتانسیل تبخیر جو بر عمق سطح ایستابی بود. این اثر به گونه ای بود که کاهش ۲۰ درصدی پتانسیل تبخیر جو سبب افزایش ۴/۳۴ درصدی میانگین عمق سطح ایستابی در طول دوره آزمایش شد. همچنین بیشترین اثر تغییر در نسبت عرض منطقه کاشت به آیش بر عمق سطح ایستابی بود. این اثر به گونه ای بوده که افزایش ۲۰ درصدی نسبت عرض منطقه کاشت به آیش سبب کاهش ۹/۲۳ درصدی میانگین عمق سطح ایستابی در طول دوره آزمایش شد. ضمن آنکه بیشترین اثر تغییر در دور آبیاری بر شوری خاک غیر اشباع منطقه کاشت بود. این اثر به گونه ای بوده که افزایش دور آبیاری از یک به سه روز، سبب افزایش ۷/۳۶ درصدی میانگین شوری خاک غیر اشباع منطقه کاشت شد. از سوی دیگر حداکثر افزایش شوری آب زیر زمینی ۳/۶ درصد بود. به عبارت بهتر، زهکشی خشک کمترین خطر را در آلودگی منابع آب زیر زمینی داشت.

پتانسیل تبخیر، زهکشی خشک، شبیه سازی عددی، عرض منطقه کاشت