علی خاکساری رفسنجانی - استاد گروه برنامه ریزی شهری و توسعه منطقه ای , دانشکده علوم اجتماعی , دانشگاه علامه طباطبایی , تهران , ایران
اکبر لطفی - گروه برنامه ریزی شهری و توسعه منطقه ای، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

در برنامه ریزی و مدیریت توسعه گردشگری بهره بردن از روش های نوین بسیار پراهمیت می باشد. یکی از این روش های نوین استفاده از روش آینده­پژوهی و نیز بهره بردن از سناریوهای مختلف جهت توسعه گردشگری می باشد که با بهره گیری از این روش ها سعی در ترسیم آینده های مختلف برحسب عوامل کلیدی موثر برای توسعه گردشگری شهر زنجان دارد. هدف پژوهش حاضر، آینده پژوهی و سناریو نگاری در توسعه و بهبود صنعت گردشگری شهر زنجان بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع می باشد پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از حیث روش به صورت کیفی و در برخی موارد به صورت مختلط کمی و کیفی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آینده­پژوهی و سناریونگاری انجام پذیرفته است. در این پژوهش جهت یافتن عوامل کلیدی از اسناد فرادست، اسناد کتابخانه­ای و مصاحبه­های نیمه باز استفاده شده است و پس از شناسایی مولفه­ها جهت تحلیل و اولویت­بندی عوامل از نرم افزار MIC MAC  وScenario Wizard  بهره گرفته شده است که بعد از بررسی و تجزیه وتحلیل ۱۳ عامل به عنوان عوامل کلیدی انتخاب شد. این ۱۳ عامل به ترتیب عبارت بودند از: مدیریت یکپارچه شهری و اعمال سیاست های تشویقی، کاهش محدودیت ها، امنیت داخلی، بخش خصوصی، مشارکت شهروندان، سازمان های مردم نهاد، برندسازی شهری، موقعیت استراتژیک شهر، نقش بین المللی شهر و استان، ارتقا آگاهی های زیست محیطی، نرخ رشد اقتصادی، مراسمات آیینی و مذهبی، توسعه کمی و کیفی صنایع دستی. این ۱۳ عامل برای نگارش سناریو با استفاده از نظر خبرگان و تشکیل پنل به ۴۶ حالت از مطلوب تا نامطلوب تقسیم­بندی شدند که در انتها ۴ سناریو با سازگاری بالا برای شهر زنجان شناخته شد که ۳ مورد از سناریوها حالت مطلوب و یک مورد نیز وضعیت بحرانی را برای شهر و استان زنجان متصور می­شد. در انتها برای گذار از حالت سناریو بحرانی و حرکت به سمت سناریو و شرایط مطلوب راهبردها و برنامه ای پیشنهاد گردید.

شهر زنجان, آینده پژوهی, گردشگری شهری, سناریونویسی