عبداله محمدی صدر - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
کیمیا تاج نیا - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران
اسماعیل اسلامی - استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران

هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی و تحلیل شخصیت های زن مثنوی الهی نامه از عطار نیشابوری؛ بر اساس آراء روان شناختی بولن انجام گرفته است. عطار در این منظومه، به خوبی شخصیت زنان را تبیین کرده است. روش پژوهش: از لحاظ روش شناسی، شیوه تحقیق حاضر، کتابخانه ای و از نوع توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، ابتدا همه شواهدی که در آنها شخصیت های زن وجود دارد، مشخص گردیده و سپس با دسته بندی این شواهد، تحلیل ها بدان افزوده شده و بر اساس آرای روانشناختی بولن، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: یافته ها نشان داد که عطار نیشابوری برای پردازش شخصیت های زنان، از ابزارهای متفاوت بهره گرفته است. وی به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم، این شخصیت ها را معرفی کرده است. عطار در این منظومه، اصل و ریشه زنان را طهارت و پاکی دانسته و با معرفی هویت آنها، ارزش هایی نظیر عفت و پاکدامنی، راستگویی، قدرت تفکر و تعقل، چشم پوشی از مال و قدرت، قدرت تصمیم گیری صحیح و ... را در شخصیت زنان معرفی کرده و به جامعه مخاطبانش عرضه داشته است؛ که بی شک، کاربست این ارزش ها، در نظام خانواده، و توجه به آنها، نقش درمانی دارد و به بهبود رفتارهای انسانی منجر می شود. نتیجه گیری: از بررسی و نقد کهن الگویی الهی نامه عطار در زمینه ی زنان این نتیجه حاصل شد که جان آگاه عطار با ژرف نگری و جست وجو در حقایق ، توانسته کهن الگوی زنان را پیدا کند و آن ها را در اشعار خود به صورت ناخودآگاه به کار برد. داستان »زن صالحه « از جمله داستان های رمزی کهن الگویی است که در این میان عناصر ناخودآگاه جمعی دست به دست هم دادند و نقش ویژه ای در پیشبرد داستان و تجسم منبع اصلی داشتند.

شخصیت, زنان, الهی نامه عطار, بولن, آرای روانشناختی