اکرم احمدی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز. یران.
موسی صابر - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز. یران.
صمد وجودی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز. یران.

زنبورهای جنسHabrobracon  از مهم­ترین پارازیتوئیدهای تعدادی از آفات بالپولکی می­باشند. کارایی پارازیتوئیدها می­تواند به وسیله کاربرد حشره­کش­ها تحت تاثیر قرار گیرد. جهت استفاده توام عوامل کنترل زیستی و شیمیایی در مدیریت آفات، شناخت اثر و انتخابی بودن آفت­کش­ها بر روی عوامل کنترل زیستی ضرورت دارد. در این بررسی، اثر کشندگی و غیرکشندگی حشره­کش­های­ ایندوکساکارب، ولیام­تارگو و پروفنوفوس روی مراحل مختلف زیستی و برخی پارامترهای رفتاری این پارازیتوئید مورد بررسی قرار گرفت. غلظت توصیه شده مزرعه­ای حشره­کش­های ولیام­تارگو و پروفنوفوس باعث ایجاد مرگ­ومیر ۱۰۰ درصد روی حشرات کامل شدند. مقادیر LC۵۰ حشره­کش­های ایندوکساکارب، ولیام­تارگو و پروفنوفوس بر روی حشره کامل به ترتیب ۵/۱۷۲، ۴/۴ و ۹/۲ میلی­گرم ماده موثره بر لیتر بود. نتایج نشان داد در بین ترکیبات مورد آزمایش، پروفنوفوس بالاترین سمیت را روی حشرات کامل داشت. غلظت­های توصیه شده مزرعه­ای ایندوکساکارب و ولیام­تارگو روی مراحل نابالغ زنبور پارازیتوئید سمیت پایینی داشتند. اثر  LC۳۰حشره­کش­های مذکور بر روی واکنش تابعی به عنوان یک شاخص مهم رفتاری پارازیتوئیدها هم مورد مطالعه قرار گرفت. واکنش تابعی در شاهد و تیمارها از نوعII  تعیین شد و بیشترین و کمترین نرخ حمله به ترتیب در تیمارهای شاهد و پروفنوفوس مشاهده گردید. همچنین بیشترین و کمترین زمان دستیابی هم به ترتیب در تیمارهای پروفنوفوس و شاهد با مقادیر ۹۹۲/۰ و ۵۰۷/۰ ساعت مشاهده شد. بررسی اثر غلظت LC۳۰ این سه حشره­کش بر رفتار جهت­یابی زنبور پارازیتوئید با استفاده از دستگاه الفکتومتر نشان داد که زنبور پارازیتوئید، لاروهای تیمار نشده را به لاروهای تیمار شده ترجیح می­دهد. نتایج نشان داد که پروفنوفوس اثرات منفی بر روی زنبورهای پارازیتوئید دارد. با توجه به سمیت بالای ولیام­تارگو روی حشرات کامل زنبور به نظر می­رسد ایندوکساکارب می­تواند حشره­کش مناسب­تری برای استفاده در برنامه­های مدیریت تلفیقی آفات باشد.

اثرکشندگی, پارازیتوئید, پارامترهای رفتاری, حشره کش های زیست سازگار, واکنش تابعی