محمد موسوی بایگی - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سعید شیوخی سوغانلو - گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
بنیامین ترابی - گروه زراعت، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
محمود رائینی - گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

اهداف: ارزیابی رخداد تغییر اقلیم، توزیع نامناسب و توقف بارندگی ها در مراحل انتهایی دوره ی رشد گندم در ورامین ضروری است.مواد و روش ها: از خروجی مدل گردش عمومی جو HadGEM تحت سناریوهای اقلیمی RCP۴.۵ و RCP۸.۵، برای شبیه-سازی اقلیم آینده با بهره گیری از مدل تولید داده AgMIP با داده های دوره پایه (۱۹۸۰-۲۰۰۹)، در دوره های ۲۰۲۵، ۲۰۵۵ و ۲۰۸۵ استفاده شد. شبیه سازی مراحل فنولوژیکی گندم با مدل SSMو برای واسنجی و اعتباردهی مدل، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با تیمارهای؛ ] بدون تنش (NS۱)، تنش در آبستنی(DS۲)، گلدهی (DS۳)، شیری شدن (DS۴)، و خمیری شدن (DS۵)[، با ۳ تکرار، در دوره ی رشد ۲۰۲۰-۲۰۱۹ در ورامین انجام شد. یافته ها: مدل SSM به خوبی مراحل فنولوژیکی را شبیه سازی کرد. ، در دوره ۲۰۸۵ تحت سناریوی RCP۸.۵ بیشترین افزایش دمای بیشینه و کمینه به ترتیب با ۹/۶ و ۶/۵ سانتی گراد نسبت به دوره پایه مشاهده شد. مقدار بارش در دوره های ۲۰۲۵ و ۲۰۵۵ تحت سناریو RCP۸.۵ دچار کاهش، اما در سناریو RCP۴.۵ روندی افزایشی داشت. کم ترین اختلاف روز تا گلدهی، شروع و پایان پر شدن دانه و روز تا رسیدگی مربوط به دوره ۲۰۲۵ تحت سناریو RCP۴.۵ به ترتیب با ۳، ۹، ۱۲ و ۱۱ روز بود و بیشترین اختلاف آنها در دوره ۲۰۸۵ تحت سناریو RCP۸.۵ به ترتیب با ۹۰، ۷۷، ۴۷و ۴۳ روز، نسبت به دروه پایه مشاهده شد. نتیجه گیری: افزایش دما و گاها کاهش بارش، اثرات سودمند افزایش غلظت دی اکسید کربن را خنثی کرده و در نهایت این عوامل در ترکیب با یکدیگر باعث کوتاه تر شدن طول دوره مراحل فنولوژیکی مورد بررسی شده اند.

واژه های کلیدی: تغییر اقلیم, سناریو, تنش خشکی, مراحل فنولوژیک, مدل SSM