پروین خسروی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
محبوبه جلالی - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
حمید رضا متین فر - هیات علمی گروه علوم مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران.
شیرین هفت برادران اصفهانی - دانش آموخته دکتری گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

سلنیوم یکی از عناصر ضروری کم­مصرف برای انسان است. از آنجایی که میزان سلنیوم موجود در گیاه با مقدار آن در خاک ارتباط دارد و همچنین عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک بر میزان سلنیوم جذب شده توسط گیاه در خاک تاثیر می گذارد؛ بنابراین بررسی ارتباط بین جذب سلنیوم توسط گیاه و ویژگی های فیزیکی و شیمایی خاک بسیار مهم است. در این مطالعه، ابتدا روش­های مختلف استخراج سلنیوم جهت تعیین غلظت آن در خاک و گیاه برنج در دشت سیلاخور استان لرستان در سال ۱۴۰۰ بررسی و سپس همبستگی بین ویژگی­های خاک و میزان سلنیوم خاک و جذب آن توسط دانه برنج مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، ارتباط بین ویژگی هایی از خاک که با میزان سلنیوم گیاه، همبستگی معنی­داری داشت با میزان سلنیوم موجود در دانه بررسی شد. نتایج نشان داد که سلنیوم قابل استخراج با عصاره گیر مونو پتاسیم فسفات (KH۲PO۴)  همبستگی معنی­داری با سلنیوم قابل جذب گیاه داشت   و می تواند به عنوان عصاره گیر برتر جهت استخراج سلنیوم قابل جذب توسط گیاه در خاک استفاده شود. همبستگی معنی­داری بین سلنیوم خاک و برخی خصوصیات خاک مثل میزان کربن آلی (*۵۴۷/۰-)، میزان کربنات کلسیم (**۶۴۸/۰)، درصد رس (*۵۱۹/۰-) و غلظت سولفات (*۲۷۵/۰-) مشاهده شد. ضریب رگرسیون بین ویژگی­های خاک و سلنیوم خاک و گیاه به ترتیب ۷۲/۰ و ۶۸/۰ بود. غلظت سلنیوم دانه برنج در منطقه بین ۰۱۶/۱ تا ۹۸۵/۱ میلی­گرم بر کیلوگرم بود. همچنین غلظت سلنیوم قابل جذب در خاک­های این منطقه بین ۱۷/۰ تا ۵۲/۰ میلی­گرم بر کیلوگرم بود که نشان­دهنده این است که در خاک­های زیر کشت برنج در دست سیلاخور استان لرستان کمبود سلنیوم وجود ندارد.

برنج, خصوصیات خاک, سلنیوم قابل استخراج, سلنیوم خاک