علیرضا راهب - Assistant Professor -soil science department-College of Agriculture & Natural Resources University of Tehran
احمد حیدری - Professor, soil science department, College of Agriculture & Natural Resources,University of Tehran, Karaj, Iran

تغییرات کربن خاک یکی از مهمترین شاخص­های نشان­دهنده تاثیر اقلیم بر گونه­های خاک است. مدیریت کربن آلی خاک، نیازمند آگاهی از مقدار آن و شناخت عوامل موثر بر آن می­باشد. در این پژوهش برخی ویژگی­های خاک به ویژه کربن آلی در ۷۶ خاکرخ در اقلیم­های مختلف متشکل از خشک (استان البرز)، نیمه­خشک (استان البرز و استان قزوین) و نیمه­مرطوب (استان گیلان و مازندران) و مرطوب (استان مازندران) با رژیم­های رطوبتی اریدیک، زریک و یودیک و رژیم­های حرارتی ترمیک و مزیک مورد مطالعه قرار گرفتند. تغییر در پارامترهای اقلیمی سبب ایجاد تغییر تنوع گونه­ها در اکوسیستم شده و در نهایت بر روی اشکال مختلف کربن به ویژه کربن آلی خاک موثر بوده است. از مهمترین عوامل اقلیمی در این مطالعه می توان به دما اشاره نمود که افزایش دمای خاک منطقه خشک و نیمه­خشک نسبت به دو منطقه مرطوب­تر سبب تشدید معدنی­شدن شده و در نتیجه آن کربن آلی خاک کاهش می­یابد. نتایج نشان داد که مقدار کربن آلی در خاک مناطق مورد مطالعه با افزایش عمق کاهش می­یابد و میانگین مقدار کربن آلی در خاکرخ­های مالی سول بیشتر از آلفی سول ها، اینسپتی­سول­ها، انتی­سول­ها و اریدی­سول­ها بوده است. نتایج کلی این مطالعه نشان می­دهد افزایش پارامترهای هدایت الکتریکی خاک (شوری)، اسیدیته خاک و مقدار رس اثر منفی بر میزان کربن آلی خاک، در حالی که افزایش پارامترهای ظرفیت تبادل کاتیونی و مقدار سیلت خاک اثرات مثبت بر آن دارند.

Entisols, Organic carbon, Semi-arid climate, Soil genesis