احمد رادمهر - ۱. دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی فناوری و کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج،
امید بزرگ حداد - استاد، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی فناوری و کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، تهران، ایران.

مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی در سامانه های منابع آب به منظور رسیدن به توسعه پایدار با در نظر گرفتن مولفه های اجتماعی، اقتصادی، زیست­محیطی، منابع و مصارف محقق خواهد شد. بر این اساس در مطالعه حاضر یک چارچوب مفهومی در قالب برنامه ریزی راهبردی در تلفیق با مدل های تصمیم گیری چندمعیاره برای توسعه راهبردهای پایدار مدیریت آب کشاورزی پیشنهاد شد. برنامه اقدامات پیشنهادی بر اساس سیاست های اجرایی مدیریت عرضه و تقاضای آب در جهت افزایش بهره وری آب شامل توسعه و بهسازی ساختار سامانه منابع آب شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود، بهبود مدیریت بهره برداری و نگهداری از سامانه منابع آب شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود، مدیریت زیست محیطی و استحصال از منابع آب داخلی سامانه منابع آب موردمطالعه بیان گردید که این برنامه اقدامات به صورت مکانی در قالب نقشه های پهنه بندی شده در سطح نواحی عمرانی شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود ارائه شد. سپس، به منظور اولویت بندی برنامه اقدامات در نواحی عمرانی شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود شامل ناحیه عمرانی مرکزی، ناحیه عمرانی شرق و ناحیه عمرانی فومنات به عنوان گزینه های تصمیم گیری از مدل تصمیم گیری چندمعیاره فازی استفاده شد. نتایج بررسی ها نشان داد کل حجم آب مصرفی سالانه اراضی آبی در شرایط نرمال در حدود ۸/۱ میلیارد مترمکعب برآورد شده است که از این میزان در حدود ۱۷۰۷ میلیون مترمکعب (%۹۵) از منابع آب سطحی و ۹۰ میلیون مترمکعب (%۵) از منابع آب زیرزمینی است. نتایج مدل نشان داد که ناحیه عمرانی فومنات با شاخص معادل ۱۵۱/۰ به عنوان اولویت اول ازنظر اجرای برنامه اقدامات مکانی انتخاب شد. بر اساس نتایج تحلیل مدل، در پنج سناریوی وزن دهی از کل هفت سناریوی موجود، ناحیه عمرانی فومنات در رتبه اول ازنظر اجرای برنامه اقدامات مدیریت عرضه و تقاضا قرار گرفت. بنابراین می توان عنوان کرد با توجه به اینکه یکی از اصول اولیه مدیریت، اطلاع از اولویت های مدیریتی است، این الگو و نتایج حاصل از آن می تواند راهکار مناسبی جهت اعمال مدیریت پایدار منابع و مصارف آب در سامانه های منابع آب بزرگ مقیاس باشد.

برنامه ریزی راهبردی, برنامه اقدام, مدیریت عرضه و تقاضا, تصمیم گیری چندمعیاره, شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود