یحیی کوچ - گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس
مهرداد زرافشار - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس
ذکریا پرندوش - شهرداری نوشهر

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر شدت­های مختلف تخریب (کم، متوسط و زیاد) رویشگاه بر ویژگی­های زیستی خاک، به­عنوان شاخص­های اصلی سلامت خاک، در جنگل خانیکان نوشهر انجام شد. بدین منظور از هر یک از شدت­های مختلف تخریب، ۱۲ نمونه خاک سطحی (عمق ۱۰-۰ سانتی­متری) به آزمایشگاه انتقال داده شد. همچنین، به­منظور سنجش لایه­بندی ماده آلی، نمونه­های خاک علاوه بر عمق ۱۰-۰ سانتی­متری از عمق ۲۰-۱۰ سانتی­متری هم گرفته شد. به­منظور بررسی وجود و یا عدم وجود تفاوت آماری معنی­دار مشخصه­های مورد مطالعه در شدت­های مختلف تخریب رویشگاه از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه در قالب طرح کاملا تصادفی و برای بررسی روابط چندگانه از تجزیه به مولفه های اصلی استفاده شد. مطابق با نتایج، بیشترین زی­توده­های درشت­ریشه و ریزریشه، تعداد و زی­توده­های کرم­های خاکی اپی­ژئیک­ها و آنسئیک­ها، تعداد و زی­توده کل کرم­های خاکی، جمعیت کنه­ها، پادمان­ها، نماتدها، پروتوزوئرها، باکتری­ها و قارچ­ها، زیتوده­های میکروبی نیتروژن و فسفر و فعالیت آنزیم­های (اوره­آز، اسید فسفاتاز، آریل­سولفاتاز و اینورتاز) خاک در رویشگاه­هایی با شدت تخریب کم مشاهده شد. تعداد و زی­توده اندوژئیک­ها تفاوت آماری معنی­داری را در بوم­سامانه­های مورد مطالعه نشان نداده­اند، در حالی که رویشگاه­هایی با شدت­های تخریب کم و متوسط دارای بیشترین مقادیر تنفس پایه، تنفس برانگیخته و زیتوده میکروبی کربن خاک بوده­اند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی حاکی از آنست که شاخص­های حاصل­خیزی (نسبت کربن به نیتروژن و فسفر قابل جذب، کلسیم و منیزیم قابل جذب، پتاسیم قابل جذب) و محتوی رس خاک به ترتیب بیشترین تاثیر را بر شاخص­های زیستی خاک داشته­اند که تحت تاثیر مدیریت رویشگاه می­باشند.

رویشگاه جنگلی, ویژگی های خاک, گروه های بوم شناختی کرم خاکی, فعالیت های میکروبی و آنزیمی