میلاد امینی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
حامد رفیعی - استادیار اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
اندیشه ریاحی - کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
راضیه شنگایی - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران
الهام مهرپرور حسینی - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران

کشمش یکی از مهم ترین محصولات ارزآور کشاورزی ایران است و ایران پس از کشورهای ترکیه و آمریکا سومین صادرکننده کشمش جهان است. در این مقاله، با استفاده از شاخص های مزیت نسبی صادراتی، مزیت وارداتی، نسبت­های تمرکز و هرفیندال- هیرشمن، به بررسی وضعیت تجاری و ساختار بازار صادراتی و وارداتی محصول کشمش در جهان در دوره زمانی ۲۰۱۱-۲۰۰۱ پرداخته می شود. براساس نتایج، ساختار بازار صادراتی در این دوره انحصار چندجانبه بسته بود، اما در سال ۲۰۱۱ نسبت به ۲۰۰۱ رقابتی­تر شد. ساختار بازار وارداتی با نوسان همراه بود، به طوری که در بعضی سال­ها از انحصار چندجانبه به انحصار چندجانبه باز گرایش یافت. با وجود رقابت­پذیری صادراتی کشمش ایران در این دوره، رشد آن ۸/۶- درصد بود، در حالی­که کشورهای آمریکا و شیلی رشدی مثبت داشتند. همچنین، بین مزیت صادراتی ایران و کشورهای رقیب همبستگی وجود ندارد. نتایج همبستگی مزیت صادراتی ایران و رقبا با مزیت وارداتی واردکنندگان برتر نشان داد که با افزایش مزیت وارداتی کانادا مزیت صادراتی ایران افزایش می­یابد. گفتنی است چنین رابطه­ای بین مزیت وارداتی کانادا و مزیت صادراتی ترکیه و آمریکا نیز وجود دارد که مهم ترین رقبای ایران در توسعه بازار در این کشور محسوب می­شوند. براساس نتایج، پیشنهاد می­شود ایران با استفاده از عوامل بازاریابی و سیاست­های تولیدی و تجاری مناسب در پی حفظ و توسعه سهم صادراتی خود در بازارهای هدف قدیمی و جدید باشد.

ساختار بازار صادراتی، ساختار بازار وارداتی، کشمش، مزیت صادراتی، مزیت وارداتی،.JEL: Q۱, Q۱۷, D۴۹, N۵۰