نعمت الله فاضلی - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
فرشته مزین - کارشناس ارشد دانشگاه علامه طباطبایی و دبیر آموزش و پرورش

خوانش دانش آموزان دختر از کدهای اخلاقی مربوط به پوشش در مدارس یا کدهای پوشش مدرسه ای، موضوع اصلی این تجقیق است. دو الگوی نظری استوارت هال و پی یر بوردیو مبنای نظری این تحقیق اند. مدل هال به ما کمک می کند تا اول، کدها و ارزش های جاری مدرسه ای درباره پوشش را بررسی کنیم. دوم، با تکیه بر این مدل، مقبولیت این کدها در نزد دانش آموزان را از رهگذر مطالعه خوانش آن ها از این کدها مورد بررسی و سنجش قرار دهیم. اما، مدل هال قادر نیست درکی از چرایی خوانش های متنوع ارائه کند. خوانش امری اجتماعی است که متغیرهای اجتماعی آن را تعیین می کند. نظریه بوردیو ابزار نظری مناسبی برای توضیح این خوانش هاست. تکیه بر مفهوم سرمایه فرهنگی بوردیو و نقش آن در تعیین «دسترسی گفتمانی» راهگشاست. فرض اولیه ما این بود که بسته به میزان انواع سرمایه های دانش آموزان خوانش آن ها از کدها هم متفاوت است. با تکیه بر مصاحبه های فردی عمیق، در شش مدرسه دخترانه از سه منطقه ۱، ۶ و ۱۲ تهران در مقطع دبیرستان، داده های لازم گردآوری و با تکیه بر روش تحلیل تماتیک تجزیه و بررسی شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، خوانش مجادله ای (مذاکره ای) در میان دانش آموزان مسلط است. دو سویه از چنین خوانشی وجود دارد: دسته ای از دانش آموزان کلیت قوانین پوشش و آرایش موجود در مدارس را نمی پسندند، باوجود این، برای سرکردن اوضاع و اتمام دوره با آن کنار می آیند. هر چند این دسته از دانش آموزان مشارکتی جدی در امور مدرسه ندارند. دسته دوم خوانش مجادله ای از آن دانش آموزانی است که کلیت قوانین در مدرسه را می پذیرند اما در شیوه اجرا مخالف اند. آن ها فضای مدرسه را به دلیل اصرار بر اجرای سخت گیرانه و بدون انعطاف قوانین، ملال آور ارزیابی می کنند.

مدارس دخترانه, تهران, پوشش, حجاب, آرایش, مقاومت دانش آموزی