فاطمه باقری - Student of PhD, Department of Pediatric Nursing, School of Nursing and Midwifery, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
عباس حیدری - Professor, School of Nursing and Midwifery, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran
زهرا منظری - Associate Professor, School of Nursing and Midwifery, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran

مقدمه: با پیشرفت در زمینه مراقبتهای پزشکی از نوزادان نارس میزان بقاء این نوزادان افزایش یافته است. شاخص های فیزیولوژیک نوزاد نارس مانند تعداد تنفس، اشباع اکسیژن خون و ضربان قلب نشان دهنده وضعیت سلامتی آنهاست و تغییر در آنها مهمترین و اولین علامت تغییر در سلامتی است. یکی از مداخلاتی که سالهای اخیر در نوزادان نارس انجام شده است؛ تحریکات بویایی است. اما تاکنون جمع بندی از تاثیر این مداخلات بر شاخص های فیزیولوژیک انجام نشده، لذا این مطالعه با هدف مرور و جمع بندی تاثیر این مداخله بر شاخص های فیزیولوژیک نوزادان نارس انجام شد. روش : جستجو با استفاده از عبارات جستجو مربوط به PICO برای مطالعات مرتبط انجام شد. سوال پژوهش بدین صورت بود:"تحریکات بویایی چه تاثیری بر میزان اشباع اکسیژن خون و ضربان قلب در نوزادان نارس دارد؟"جستجوی گسترده ای در پایگاه های داده های الکترونیکیPubMed, Cochrane Library ،Web Of Science و Scopus تا۲۰ دسامبر۲۰۲۱ بدون محدودیت زمانی انجام شد. این مطالعه مرور سیستماتیک براساس کتابچه راهنمای کوکران و با استفاده از بیانیه PRISMA تنظیم شد معیار ورود، مطالعات اصیل پژوهشی که مداخلات بویایی اجرا شده در نوزادان نارس بود. مطالعات پایلوت بدلیل حجم نمونه متفاوت با مطالعات اصیل پژوهشی، همچنین چنانچه یک مقاله در چند منبع منتشر شده باشد، مقاله چاپ شده در منبع با اعتبارکمتر، مقالات غیرانگلیسی زبان، نامه به سردبیر و مداخلات بویایی بر روی نوزادان ترم و کودکان، از مطالعه حذف شدند. یافته ها: از مجموع ۲۷۲ مطالعه تعداد ۸ مقاله واجد معیار ورود مورد بررسی قرار گرفت. از ۸ مطالعه استخراج شده،۲ مطالعه نیمه تجربی و ۶ مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده بودند. همچنین ۵۰ درصد (۴ مورد)کیفیت متوسط و ۵۰ درصد مقالات (۴ مورد) قوی بودند. رایحه درمانی با بوی شیر مادر، بوی وانیل و بوی مایع آمنیوتیک، باعث تغییر در اشباع اکسیژن خون و ضربان قلب نوزادان نارس شد. در بین تحریکات بویایی متعدد، استفاده از وانیل موثرتر بود. نتیجه گیری: تحریکات بویایی بر بهبود میزان اشباع اکسیژن و تثبیت ضربان قلب در نوزادان نارس موثر می باشد. از آنجا که مداخله ای آسان و بدون عارضه می باشد و در ثبیث وضعیت فیزیولوژیک نوزادان نارس موثر است؛ توصیه به استفاده از این روش توسط پرستاران در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان می شود. البته با توجه با این اینکه در این زمینه تعداد نمونه ها کم و مطالعات کمی انجام شده است در تفسیر نتایج باید احتیاط شود.

Premature infant, Odor stimulation, Heart rate, Oxygen saturation, Physiological status, نوزاد نارس, تحریکات بویایی, ضربان قلب, اشباع اکسیژن, وضعیت فیزیولوژیک