مهشید جهادی
محمدرضا احسانی
سعیده سادات موسوی

در این تحقیق به منظور ارزیابی اثر پاستوریزاسیون، دما و زمان نگهداری بر روند فعالیت پروتئولیتیکی شیر، از طرح فاکتوریل کامل ۲×۳×۳ استفاده شد. شیر خام و پاستوریزه در سه سطح درجه حرارت (۵، ۱۶، ?C۲۵) و در سه سطح زمان نگهداری (۱، ۲، ۳ روز) از نظرpH ، نسبت کازئین به پروتئین ( درصد وزنی) و نسبت ازت غیر کازئینی به پروتئین خام در مقایسه با ماده اولیه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که پاستوریزاسیون، دما و زمان نگهداری با دامنه اطمینان ۹۵ درصد، بر pH و نسبت ازت غیر کازئینی به پروتیئن خام در مقایسه با نمونه اولیه موثر است. در حین نگهداری شیر، pH کاهش و نسبت ازت غیر کازئینی به پروتئین خام در مقایسه با ماده اولیه افزایش یافت. تغییرات پروتئین شیر بر روی ژل الکتروفورز SDS-PAGE (۱۰-۲۰% اکریل آمید) نشان دهنده تاثیر متغیرهای آزمون بر کاهش درصد کازئین و تولید فراکسیون های ناشی از پروتئولیز بود. شایان ذکر است که مقدار پروتئین ?-لاکتآلبومین و ?- لاکتوگلبولین نسبت به متغییرهای آزمون وابسته نبود. با مقایسه نتایج حاصله از بررسی ۲ متغیر فوق در شیر خام و پاستوریزه مشخص شد، درحالیکه تغییرات شاخصهای فوق در شیر پاستوریزه به علت مقاومت حرارتی آنزیم های پروتئازی همچنان ادامه داشت اما آهنگ تغییرات آن بسیار کندتر از تغیییرات رخ داده در شیر خام بود.

Milk, Pasteurization, Proteolysis, temperature, time