علی باقری - مدیر گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر
فاطمه نوری خواه - آب منطقه ای استان مازندران

با توجه به کمبود منابع آب در کشور، کاهش تلفات و افزایش بهره وری مصرف آب در کشاورزی امری ضروری است. مدیریت و بهره وری مصرف آب ضعیف در شبکه های آبیاری و زهکشی نشان می دهد که این بخش نیاز به توجه ویژه دارد. این تحقیق در سال ۱۳۹۹ در شبکه آبیاری تجن در استان مازندران انجام شده است. میزان تلفات و راندمان های انتقال و توزیع آب در شبکه انتقال آب تجن با استفاده از اندازه گیری های صحرایی برآورد شد. در ابتدا ۱۶ بازه که مشخص کننده وضعیت شبکه بوده انتخاب شد. اندازه گیری های صحرایی به روش دبی ورودی و خروجی برای هر بازه صورت گرفت. تمام اندازه گیری ها روی بازه های منتخب از کانال ها برای به حداقل رساندن تبخیر در اول صبح توسط مولینه با سه بار تکرار انجام گردید. سپس دبی هر قسمت از سطح مقطع محاسبه و در نهایت دبی کل مقطع به دست آورده شد. نتایج نشان داد که راندمان انتقال در کانال های این شبکه بین ۸۸/۲ تا ۹۹/۵ درصد متغیر بوده و به طور متوسط ۹۵/۸ درصد برآورد شد. همچنین در خصوص شبکه توزیع نیز راندمان بین ۶۸ تا ۹۶ درصد تغییر نموده و به طور متوسط حدود ۷۷/۲۵ درصد برآورد گردید. برای جلوگیری از تلفات آب در کانال های انتقال و توزیع آب آبیاری، باید مواردی مانند رشد علف های هرز در کانال ها، تجمع رسوب در کانال ها، تجمع زباله در کانال ها، ترک خوردگی پوشش کانال ها، خرد شدن یا جابجایی قطعات بتن در کانال ها، تخریب ناشی از کیفیت نامناسب مصالح استفاده شده، تخریب ناشی از مسائل اجرایی، می بایست کنترل و رفع گردد.

تلفات نشت, شبکه تجن, دبی ورودی- خروجی, مولینه