سید محمد موسوی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدریت منابع آب، گروه مهندسی عمران ، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
اصلان اگدرنژاد - استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
سالومه سپهری - عضو هیات علمی بخش آبیاری و زهکشی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

مفهوم آب مجازی به عنوان میزان آب مصرف شده برای تولید هر کیلوگرم از محصولات کشاورزی، یکی از راهکارهای کاهش فشار به منابع آب است. بر این اساس لازم است تولید محصولات کشاورزی در تعادل با مقدار مصرف آب و با سیاست کاهش مصرف آب باشد. از این رو، در پژوهش حاضر به بررسی سناریوهای مختلف آبیاری در تولید چهار محصول استراتژیک استان چهار محال و بختیاری (گندم، جو، سیب زمینی و چغندرقند) براساس مفهوم آب مجازی پرداخته شد. بدین منظور ابتدا با استفاده از سند بهره وری آب این استان، مقدار آب مجازی در شرایط فعلی و آینده (۱۴۰۵ و ۱۴۱۰) تعیین شد. در ادامه با استفاده از مدل واسنجی شده آکواکراپ به شبیه سازی عملکرد گیاهان تحت بررسی براساس مقادیر مختلف آب آبیاری پرداخته شد. نتایج نشان داد که مقدار آب آبیاری بهینه، که از مدل آکواکراپ تعیین شد، برای تولید گندم، جو، سیب زمینی و چغندرقند به ترتیب ۳۴۲۰، ۱۵۳۰، ۴۳۰۰ و ۵۰۲۰ مترمکعب در هکتار بود. این مقادیر نسبت به شرایط فعلی آبیاری در این استان به ترتیب ۳۹، ۷۰، ۵۷ و ۹۰ درصد کاهش داشت. میزان آب مجازی مصرف شده در مقادیر آب آبیاری پیشنهاد شده به ترتیب ۱۹/۰، ۰۳/۰، ۰/۶ و ۱۲/۰ میلیون متر مکعب است. میزان آب مجازی در مقدار پیشنهادی برای تولید این محصولات به ترتیب ۲۸، ۶۱، ۳۳ و ۱۲ درصد کاهش نشان داد. با انتخاب این مقادیر، به ترتیب حدود ۷، ۱۲، ۵ و ۱۰ درصد از فشار وارد شده به منابع آب این استان کاسته می شود. بنابراین پیشنهاد می شود که مقادیر آب آبیاری به دست آمده برای زراعت گندم، جو، سیب زمینی و چغندرقند در مزارع این استان به کار گرفته شود.

آب مجازی مصرف شده, شدت مصرف آب, سناریوهای آبیاری, مدل سازی گیاهی