رقیه موسوی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
میرحسن رسولی صدقیانی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
ابراهیم سپهر - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
محسن برین - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
مریم خضری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

به­منظور کاهش مشکلات مصرف بیوچار در خاک­های آهکی، با تغییر خواص سطحی بیوچار سیب وانگور به­وسیله انواع اسیدها، در یک آزمایش انکوباسیون فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با ۶ تیمار شامل (بیوچار غنی شده با اسیدفسفریک-خاک فسفات (BC-H۳PO۴-RP)، اسید هیدروکلریک-خاک فسفات (BC-HCl-RP) و خاک فسفات (BC-RP)، بیوچار معمولی (BC)، کود فسفاته (TSP) و شاهد (Cont)) و ۲ نوع خاک آهکی با قابلیت هدایت الکتریکی مختلف (۲=S۱ و ۱۵= S۲ دسی­زیمنس بر متر)، تاثیر انواع بیوچار غنی شده بر توزیع اشکال معدنی فسفر در خاک­های شور اطراف دریاچه ارومیه بررسی شد. فسفر اولسن، pH و اجزاء فسفر معدنی در زمان­های ۷، ۳۰ و ۶۰ روز انکوباسیون اندازه­گیری و از لحاظ آماری تحلیل گردید. بر اساس نتایج، تیمارهای BC-HCl-RP و BC-H۳PO۴-RP به­طور متوسط pH خاک S۱ و S۲ را به­ترتیب ۵/۰ و ۱ واحد کاهش دادند. تیمارهای BC-H۳PO۴-RP و BC-HCl-RP فسفر اولسن خاک S۱ را از ۷/۶ میلی­گرم در کیلوگرم خاک به­ترتیب به ۳/۵۷ و ۵/۵۵ و در خاک S۲ از ۴/۷ به ۳/۷۱ و ۶۲ میلی­گرم در کیلوگرم خاک افزایش دادند. بیوچارهای غنی شده توزیع و مقدار اشکال فسفر معدنی خاک­ها را به­طور معنی­دار تغییر دادند. به­طوریکه تیمارهای BC-H۳PO۴-RP و  BC-HCl-R مقدار دی­کلسیم فسفات خاک S۱ را به­ترتیب ۹/۲ و ۶/۲ برابر و خاک S۲ را به­ترتیب ۰۶/۱ و ۹۷/۰ برابر افزایش دادند. در مقابل مقادیر اکتاکلسیم­فسفات، فسفات­های­آلومینیوم و آپاتیت به­طور معنی­دار کاهش یافت. فسفر اولسن با دی کلسیم فسفات، آپاتیت و فسفر پیوندشده با آهن همبستگی معنی­دار داشت و احتمالا در عصاره­گیری فسفر اولسن، فسفر از این اجزاء معدنی آزاد می­شود. بنابراین می­توان گفت استفاده از بیوچار غنی­شده باعث می­شود فسفر برای مدت طولانی در فاز لبایل و قابل جذب برای گیاه باقی بماند. از اینرو می­تواند به بهبود تغذیه فسفرگیاه، کاهش تنش شوری و رفع مسائل مصرف بیوچار معمولی در این خاک­ها کمک کند.

اجزاء فسفر معدنی, فراهمی فسفر, خاک های شور, بیوچار, بیوچار غنی شده