علی اکبر سبزی پرور - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
فاطمه خوشحال جهرمی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
رحیم محمودوند - گروه آمار، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

آگاهی از رژیم حرارتی خاک و نوسانات آن علاوه بر تاثیر بر توازن انرژی تابشی کره زمین، از خسارات احتمالی در بخش کشاورزی جلوگیری کرده و می تواند موجب افزایش بازدهی محصولات شود. در این مطالعه با بکارگیری روش تحلیل مجموعه­ی مقادیر تکین (SSA)، روند ها و مولفه های نوسانی و همچنین میزان انطباق مولفه های متناظر سری های زمانی دمای خاک (ST) و سری های زمانی دمای هوا و بارش در ۲۸ ایستگاه هواشناسی کشور در سه کلاس حرارتی مزیک، ترمیک و هایپرترمیک، در ایران در طی سال های ۱۹۹۳-۲۰۱۷ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین نرخ افزایش ST در رژیم حرارتی مزیک و کمترین نرخ افزایش ST سطحی در رژیم حرارتی ترمیک واقع شده است. نوسانات بارش در فاز معکوس نسبت به نوسانات ST قرار دارند. دوره های بازگشت غالب در سری های سالانه ۳/۲ و ۱۱-۱۲ ساله بودند که می تواند مرتبط با تغییرات دو سالانه QBO و جریانات مداری و همینطور چرخه های ۱۱ ساله لکه های خورشیدی باشند. با استفاده از انطباق های کوتاه و طولانی مدت مشخص شده بین روند و مولفه های نوسانی سری زمانی دمای خاک و دمای هوا، می­توان به تولید و بازسازی تغییرات دمای خاک بر مبنای دمای هوا پرداخت.

مجموعه‎ی مقادیر تکین, مولفه های نوسانی, QBO, چرخه خورشیدی ۱۲ -۱۱ ساله