زهره خدادادی خمسلویی - گروه خاکشناسی- دانشکده کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان- ملاثانی- اهواز - ایران
سیروس جعفری - دانشیار/ گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان- ملاثانی- اهواز- ایران

این پژوهش برای بررسی اثر تغییر کاربری جنگل بلوط به زراعت بر ویژگی های خاک منطقه نیمه خشک صورت گرفت. ویژگی های کیفی خاک دو کاربری در ۱۵ سانتی­متری سطحی مقایسه شد. نتایج نشان داد در اثر تغییر کاربری از جنگل به زراعت، ماده آلی خاک بترتیب از ۱۹/۱ به ۶۷/۰درصد، پایداری خاک دانه­ها از ۲۲/۲ به ۰۸/۲ درصد و رس قابل انتشار خاک از ۴/۲ به ۸۷/۲۲ درصد تغییر یافت. این نتایج نشان از کاهش شدید کیفیت خاک در اثر جنگل تراشی داشت. با حذف جنگل از یک سو چتر حفاظتی مقابل نیروی قطرات باران حذف و از سوی دیگر ورود ماده آلی به سطح خاک کاهش و سبب کاهش پایداری خاک دانه و افزایش رس قابل انتشار شد. رس قابل انتشار، سبب ایجاد سله سطحی و تسریع فرسایش خاک گردید. در اثر کاهش ماده آلی، جرم مخصوص ظاهری نیز افزایش یافت. هم چنین مقدار سنگ ریزه، شن، سیلت درشت و ریز در جنگل به ترتیب از ۳/۶ ،۵۶، ۶/۱۲ و ۴/۵ درصد به ۶/۳۵ و ۳/۶۴ و ۶/۱۴ و ۵/۲ درصد در اراضی زراعی تغییر یافت. برخورد مستقیم نور خورشید و گرمای بیشتر خاک به­ویژه در فصول گرم، سبب تسریع در تصعید نیتروژن خاک شده و علی رغم افزودن کودهای نیتروژنه به اراضی زراعی، مقدار نیتروژن در خاک­های زراعی کاهش یافت. تحلیل داده­ها به مولفه­های اصلی نشان داد که عامل­های مختلفی در اثر تغییر کاربری در چرخش واریمکس­ها اثرگذارند. حذف جنگل عامل اصلی تغییر ویژگی­های خاک و کاهش شدید کیفیت اراضی بود. تغییر کاربری نه تنها سودی برای تولید بیشتر مواد غذایی ندارد بلکه با تخریب کیفیت اراضی، سبب ایجاد سیل و افزایش رسوب از این مناطق می­شود.

انتشار, پایداری خاکدانه, تصاعد, رس