محمد انصاری قوجقار - گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
مسعود پورغلام آمیجی - گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
شهاب عراقی نژاد - گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

امروزه وقوع طوفان های گردوغبار علاوه بر تاثیر مستقیم بر زندگی مردم، بر بخش کشاورزی اعم از زراعت، باغبانی، منابع طبیعی و محیط زیست، اثرات نامطلوبی بر جای گذاشته است. در این پژوهش برای بررسی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با طوفان های گردوغباری (FDSD) و میزان ارتباط آن با شاخص بارش استانداردشده SPI، از داده های ساعتی و روزانه گردوغبار و داده های بارندگی ماهانه ۲۱ ایستگاه سینوپتیک منتخب در غرب و جنوب غرب کشور با طول دوره آماری ۲۵ ساله (۲۰۱۴-۱۹۹۰) در مقیاس فصلی استفاده شد. پس از بررسی تمامی داده های گردوغبار ازنظر غیر نرمال بودن به وسیله آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و هم چنین سنجش حافظه بلندمدت سری های زمانی با استفاده از ضریب هرست، از آزمون های نا پارامتریک من-کندال و اسپیرمن در سطح اطمینان ۹۵ درصد برای بررسی روند داده های غیر نرمال استفاده شد. سپس شاخص خشک سالی SPI فصلی در ایستگاه های مدنظر محاسبه و روند آن به روش آزمون پارامتریک رگرسیون خطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. همچنین پهنه بندی آماره های من-کندال و رگرسیون خطی متغیرها، به روش IDW در نرم افزار Arc GIS انجام شد. سپس برای بررسی ارتباط اقلیمی با طوفان های گردوغبار، ایستگاه هایی که شاخص SPI و همچنین متغیر فراوانی روزهای همراه با طوفان گردوغبار آن ها دارای روند معنی داری بودند (طوفان های گردوغبار در هر دو روش من-کندال و اسپیرمن و شاخص SPI در روش رگرسیون خطی)، با فن همبستگی پیرسون مورد تحلیل واقع شدند. نتایج نشان داد که از مجموع ۲۱ سری داده های فصلی؛ ایستگاه های همدان (نوژه)، ایلام، اسلام آباد غرب، کرمانشاه، سرپل ذهاب، آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، بستان، دزفول، مسجدسلیمان، صفی آباد، دوگنبدان، سنندج و خرم آباد دارای همبستگی زیادی بین شاخص اقلیمی SPI و فراوانی روزهای همراه با طوفان های گردوغبار بودند. به نحوی که بیشترین همبستگی بین تعداد روزهای گردوغباری و شاخص خشک سالی SPI در ایستگاه های دزفول، بستان و مسجدسلیمان به ترتیب با ضرایب پیرسون ۹۲۰/۰-، ۹۱۳/۰- و ۹۱۱/۰- و مقادیر P-Value برابر با ۰۰۲/۰، ۰۲۵/۰ و ۰۴۴/۰ وجود داشت. نتایج این مطالعه می تواند در مدیریت پیامدهای ناشی از طوفان های گردوغبار در مناطق تحت مطالعه مفید واقع شود.

گردوغبار, آزمون های نا پارامتری, کلموگروف اسمیرنوف, ضریب هرست, شاخص SPI