امید رجا - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
هادی رضایی راد - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
حامد ابراهیمیان - دانشیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

بررسیها نشان داده است که راندمان آبیاری سطحی در کشور، به­ویژه در استان خوزستان، نسبتا پایین است. این در حالی است که افزایش راندمان آبیاری و کاهش تلفات آب آبیاری، با توجه به وضعیت منابع آب کشور، امری ضروری است. هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی عملکرد آبیاری جویچهای در اراضی شرکت کشت و صنعت شهید بهشتی دزفول و ارائه راهکارهای پیشنهادی از طریق بهینهسازی پارامترهای طراحی توسط مدل WinSRFR بود. به منظور دستیابی به هدف، سه مزرعه در منطقه دیلم و سه مزرعه در منطقه BC انتخاب شد. نتایج نشان داد که تلفات نفوذ عمقی و رواناب در مزارع منطقه دیلم به ترتیب بین ۹/۴ تا ۵/۸۱ و ۳/۲۴ تا ۳/۶۲ درصد متغیر بود. این مقادیر در مزارع منطقه BC به­ترتیب ۲/۳ تا ۲/۴۹ و ۶/۵ تا ۳/۶۲ درصد تعیین شد. نتایج همچنین نشان داد که در کلیه مزارع مورد بررسی در دو منطقه دیلم و BC مقدار تلفات رواناب بیشتر از مقدار تلفات نفوذ عمقی است. این در حالیست که برخی مزارع با وجود تلفات بالا، کم آبیاری شده بودند و راندمان نیاز آبی آنها کمتر از ۱۰۰ درصد تعیین شد. راندمان کاربرد در کلیه مزارع بین ۴۵-۱۳درصد متغیر بود. به­طور کلی بررسیها نشان داد که مدیریت مقدار و مدت آبیاری بر اساس شکل و مشخصات اراضی مناسب نبوده است، این موضوع به دلیل عدم آگاهی آبیاران از مقدار آب مورد نیاز و عدم قطع جریان ورودی در زمان مناسب است. پس از ارزیابی وضعیت موجود، ارائه راهکارهای مدیریتی با استفاده از مدل WinSRFR نشان داد در صورتی که مدیریت مناسبی بر طول، شیب و دبی ورودی به جویچه ها صورت پذیرد، راندمان کاربرد آب به میزان %۸/۳۵ (از %۸/۲۹ تا %۶/۶۵) افزایش و تلفات رواناب به میزان %۷/۴۹ (از %۷/۵۹ به %۱۰) کاهش مییابد.

راندمان کاربرد, آبیاری سطحی, نفوذ عمقی, رواناب, شبیه سازی