احسان مرادی - دانشجوی دکتری، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
حسن خسروی - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایرانانشگاه تهران
غلامرضا زهتابیان - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
شهرام خلیقی سیگارودی - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
آرتمی سردا - استاد، گروه جغرافیا دانشگاه والنسیا، اسپانیا

شناسایی مناطق آسیب پذیر به تخریب سرزمین لازمه مدیریت پایدار منابع طبیعی است که یکی از گام های موجود در چارچوب حفاظتی محسوب می شود. در پدیده تخریب سرزمین موضوعی که بسیار اهمیت دارد، شناسایی مناطق حساس به تخریب و همچنین ارزیابی میزان آسیب پذیری به این پدیده است. هدف از این مطالعه ارزیابی آسیب پذیری تخریب سرزمین در حوضه آبخیز مهارلو-بختگان با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره است. بدین منظور از نه پارامتر کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شوری خاک، کمیت و کیفیت آب زیرزمینی، تراکم دام، سطح سواد و تمرکز جمعیتی برای تهیه نقشه آسیب پذیری استفاده شد. در مرحله اول با استفاده از چارچوب eDPSIR، روابط بین پارامترها مشخص شد. سپس با استفاده از روش فرآیند تحلیل شبکه­ای (ANP)، وزن هر یک از پارامترها تعیین شد. سپس بعد از فازی­سازی لایه ها، با ترکیب آن ها در محیط سامانه اطلاعاتجغرافیایی (GIS)، نقشه آسیب پذیری تخریب سرزمین تولید شد. نتایج نشان داد که کلاس آسیب پذیری شدید در تمام طبقات ارتفاعی به جز ۲۰۰ متر اولیه، بیشترین مساحت را شامل می شود. در کل منطقه، بیشترین طبقه آسیب پذیری در کلاس شدید بوده که حدود ۳۱/۶۴ درصد از مساحت منطقه را در بر می گیرد. در بررسی آسیب پذیری کاربری های مختلف مشخص شد که کلاس آسیب پذیری شدید بیشتر شامل کاربری مرتع و کلاس آسیب پذیری متوسط بیشتر شامل کاربری کشاورزی آبی است که نشان دهنده مقدار آسیب پذیری زیاد این کاربری ها و اثر فعالیت های انسانی بر تخریب را نشان می دهد. این درصد از آسیب پذیری اراضی مرتعی و کشاورزی به دلیل اهمیت پارامترهای کاربری اراضی و پوشش گیاهی است که بیشترین وزن را در بین سایر پارامترها در آسیب پذیری به تخریب سرزمین دریافت کرده اند.

آسیب پذیری محیطی, چهارچوب eDPSIR, شناسایی مناطق آسیب پذیر, مدل تصمیم گیری چندمعیاره