انسیه شمسی تواسانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
علی نقی ضیائی - دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
سیدمحمدرضا ناقدی فر - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
حسین انصاری - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

از آنجایی که بسیاری از مناطق ایران جزء مناطق خشک و نیمه­خشک جهان محسوب می­شود، موضوع تغذیه آب­های زیرزمینی به عنوان یکی از اجزای مهم چرخه آب در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، تغذیه آب زیرزمینی ناشی از آب آبیاری برای ۳۰ نقطه از دشت نیشابور که دارای لاگ حفاری بودند در سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. داده­های روزانه شامل بارش و تبخیروتعرق و شاخص سطح برگ گیاه کشت­­شده، برای شبیه­سازی در HYDRUS-۱D استفاده شد. ۳۰ لاگ حفاری براساس تنوع عمق سطح ایستابی و موقعیت مکانی و پراکندگی در سطح آبخوان برای مدل­سازی انتخاب شدند. بررسی میزان تغذیه در سناریو کشت گندم-آیش نشان داد که بسته به نوع بافت و ضخامت لایه غیر اشباع، مقدار تغذیه نسبت به تعداد دفعات آبیاری متفاوت خواهد بود. در بافت شنی حداکثر مقدار تغذیه مربوط به سناریوی ۵ نوبت آبیاری (در بلوک خاکی با عمق ۱۵ متر) به­طور متوسط برابر ۲۳/۳۲۵ میلی­متر در سال (۴۵ درصد آب کاربردی) است. در بافت لوم-رسی-شنی بیشترین مقدار تغذیه در سناریوی ۷ نوبت آبیاری (در بلوک خاکی با عمق ۱۲ متر) به­طور متوسط برابر ۸۶/۶۸ میلی­متر در سال (۵/۹ درصد مقدار آب کاربردی) می­باشد. در لاگ­های حفاری با بافت لومی به دلیل زیاد بودن عمق بلوک خاک، مقدار تغذیه در سناریوهای مختلف یکسان و برابر ۵/۳ میلی­متر در سال (۰۵/۰ درصد آب کاربردی) است. در سناریو کشت گندم–محصول تابستانه، به دلیل آبیاری گیاه گوجه­فرنگی در فصل تابستان افزایش میزان تغذیه در لاگ­های حفاری مشاهده می­شود که به­موجب آن بیشترین مقدار تغذیه در لاگ حفاری با بافت شنی و عمق بلوک خاک ۱۵ متر به­طور متوسط برابر با ۴۷/۴۴۰ میلی­متر در سال (۶۰ درصد آب کاربردی) می­باشد.

معادله ریچاردز, HYDRUS -۱D, منطقه خشک و نیمه خشک, نفوذ