صبا میریان - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
مجید شریفی پور - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
علی حیدر نصرالهی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

گرفتگی قطره چکان ها، یکی از مهمترین مشکلات بهره برداری از سامانه های آبیاری قطره ای و همچنین از عمده ترین موانع توسعه این روش آبیاری است. برای بررسی اثر دبی، فشار کارکرد و نحوه مدیریت سامانه آبیاری بر گرفتگی، قطره چکان های با دبی ۴ و ۸ لیتر بر ساعت، در سه فشار کارکرد متفاوت ۰/۱، ۰/۲ و ۰/۳ بار، تحت سه نوع مدیریت آبیاری شامل؛ چهار، دو و یک بار قطع جریان در هر چهار ساعت، به مدت ۱۳۲ ساعت کارکرد داشتند. به این ترتیب پژوهش شامل ۱۸ تیمار و چهار تکرار بود که به مدت ۴ ماه از تیر ماه لغایت مهر ماه انجام شد. برای پایش اثر فاکتورهای پژوهش در زمان محدود، به آب مخزن سامانه به میزان نیم گرم در لیتر گچ اضافه شد. پس از ۱۲، ۳۶، ۸۴ و ۱۳۲ ساعت کارکرد سیستم، درصد گرفتگی قطره چکان های با دبی ۴ لیتر بر ساعت بطور متوسط به ترتیب ۴۹/۱، ۱۲/۱، ۱۴/۱ و ۰۷/۱ برابر بیشتر از درصد گرفتگی قطره چکان های با دبی ۸ لیتر بر ساعت بود. کاهش دبی در قطره چکان هایی که تحت فشار کارکرد بالاتر بودند نسبت به قطره چکان هایی که تحت فشارهای کارکرد پایین تر بودند کمتر اتفاق افتاد؛ پس از ۱۳۲ ساعت کارکرد سیستم، درصد گرفتگی قطره چکان های تحت فشار ۰/۱، ۰/۲ و ۰/۳ بار، به طور متوسط و به ترتیب حدود ۹۱، ۸۶ و ۱۷ درصد بود. اثر روش مدیریت آبیاری در تیمارهایی که تحت فشار کارکرد ۰/۱ و ۰/۲ بار بودند روند مشخصی را نشان نداد. در قطره چکان هایی که تحت فشار کارکرد ۰/۳ بار بودند، هرچند تفاوت معنی داری بین تیمارهای آزمایشی وجود نداشت، ولی در آنهایی که تعداد انقطاع جریان کمتری به ازای زمان کارکرد یکسان داشتند، گرفتگی کمتری ایجاد شد.

آبیاری قطره ای, اتوماسیون سامانه آبیاری, گرفتگی قطره چکان, مدیریت آبیاری