صفورا ناهیدان - استادیار گروه خاکشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
شمسی هاشمی - دانشجوی دکترای گروه خاکشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
دوستمراد ظفری - استاد گروه گیاهپزشکی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

کمبود عناصر غذایی پرمصرف از جمله فسفر و پتاسیم به دلیل نقش های مهم و حیاتی این عناصر بسیار مورد توجه می باشد. اگرچه مقدار کل فسفر و پتاسیم در خاک زیاد می باشد ولی ایجاد شکل های نامحلول فسفر و همچنین تثبیت شدن پتاسیم در سیلیکات­ها، منجر به کمبود این عناصر ضروری شده است. استفاده از میکروارگانیسم های دارای توان انحلال شکل های فسفات نا محلول و پتاسیم تثبیت شده در سیلیکات ها می تواند در رفع کمبود این عناصر برای گیاه موثر باشند. در پژوهش اخیر، ۷ گونه قارچ تریکودرما انتخاب و تاثیر آن ها بر آزادسازی فسفر و پتاسیم در سه محیط کشت پیکوفسکایا، پیکوفسکایای تغییر یافته و الکساندروف مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در محیط کشت مایع پیکوفسکایا میزان آزادسازی فسفر از منبع فسفر معدنی نامحلول (تری­کلسیم­فسفات) توسط تریکودرما، هم سو با کاهش pH بود. گونه های Trichoderma koningii، T.harzianum،  T.citrinovirideو T.viridescens بیش ترین توان انحلال فسفات را داشتند و فسفر محلول را به ترتیب به میزان ۲۴۴، ۲۰۵، ۱۹۱ و ۱۹۰ درصد نسبت به شاهد افزایش دادند. دو محیط کشت الکساندروف و پیکوفسکایای تغییر یافته علاوه بر فسفات معدنی نامحلول، دارای پتاسیم از منبع بیوتیت نیز بودند. مشاهده شد که میزان آزادسازی فسفر در این دو محیط نسبت به محیط کشت پیکوفسکایا که دارای پتاسیم قابل دسترس می­باشد، کمتر است. T.koningii در محیط الکساندروف و T.harzianumدر محیط پیکوفسکایای تغییر­یافته نیز بیشترین توان آزادسازی پتاسیم از بیوتیت را داشتند. این گونه­ها پتاسیم محلول را به میزان ۱۲۳ و ۲۰ درصد نسبت به شاهد افزایش دادند. به طور کلی نتایج نشان داد که گونه­های قارچ تریکودرما دارای توانایی انحلال فسفات از تری کلسیم فسفات و آزادسازی پتاسیم از بیوتیت در شرایط درون شیشه ای می باشند.

انحلال فسفات, آزادسازی پتاسیم, بیوتیت, تریکودرما