فاطمه سروش - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر
حسین ریاحی - استادیار، علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان

پارامترهای نفوذ مورد استفاده در مدل­های شبیه ساز آبیاری سطحی به طور مستقیم قابل اندازه­گیری نیستند و تعیین آن ها مشکل بوده و با عدم قطعیت همراه است. بنابراین باید پس از واسنجی پارامترهای مدل، عدم قطعیت ناشی از وجود خطا در مدل را بررسی نموده و راهکارهایی برای کاهش و کنترل عدم قطعیت نتایج ارائه گردد. به همین دلیل در این مطالعه از رویکرد شبیه­سازی مونت کارلو استفاده شده است. امروزه فرآیند شبیه سازی مونت کارلو به عنوان روشی برای تعیین یکپارچه و هم زمان انواع مختلف عدم قطعیت با توابع هدف گوناگون استفاده می شود. به این منظور این تحقیق با هدف تحلیل عدم قطعیت نتایج شبیه سازی هیدروگراف رواناب خروجی و منحنی پیشروی مدل­سازی شده توسط نرم افزار WinSRFR در آبیاری جویچه­ای، با توسعه رویکرد تحلیل پسین ضرایب نفوذ و شبیه سازی ۱۰۰۰ نمونه مونت کارلو انجام شد. نتایج نشان دهنده عدم قطعیت بالا (پهنای باند اطمینان بزرگتر از ۴) در گزینش اولیه پارامترهای نفوذ آبیاری جویچه ای است. برای جداسازی شبیه سازی های کارآمد و غیرکارآمد شاخص نش-ساتکلیف مورد استفاده قرار گرفت و آستانه قابل­پذیرش شاخص تعیین شد. با اعمال معیار شبیه سازی های کارآمد شناسایی شدند و برای تحلیل عدم قطعیت هدفمند در مدل مورد استفاده قرار گرفتند. تحلیل عدم قطعیت مدل بر مبنای کران های عدم قطعیت ۵% و ۹۵% خطای شبیه سازی های کارآمد انجام شد. در این حالت پهنای باند عدم قطعیت (d-factor) دو متغیر پاسخ کمتر از یک بود که نشان دهنده لزوم توجه دقیق در فرآیند واسنجی مدل برای کاهش عدم قطعیت خروجی­ها است. نتایج تحلیل عدم قطعیت نشان داد که با کاربرد روش مونت کارلو، عدم قطعیت پارامترهای مدل به طور قابل توجهی کاهش یافت و استفاده از این روش در مدل سازی و مدیریت سیستم­های آبیاری جویچه­ای توصیه می شود.

تخمین پارامتر, آبنمود رواناب خروجی, منحنی پیشروی, عدم قطعیت