رحمت اله رنجبر - گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه ایران
ابراهیم سپهر - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
عباس صمدی - عضو هیئت علمی گروه خاک دانکده گشاورزی دانشگاه ارومیه، ایران
میرحسن رسولی صدقیانی - استاد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
بهنام دولتی - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
محسن برین - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

به منظور بررسی تاثیر کشت مستمر بر شکل های شیمیایی پتاسیم و رفتار جذب آن در خاک های زیرکشت توتون در منطقه شمال غرب ایران، شکل های پتاسیم خاک در ۲۹ نمونه خاک زراعی و ۲۹ نمونه خاک غیرزراعی هم جوار تعیین گردید و آزمایشات جذب به صورت پیمانه­ای با ۵/۲ گرم خاک در قدرت یونی ۰۱/۰ مولار CaCl۲ انجام گرفت. نتایج نشان داد که با استمرار کشت، میانگین پتاسیم تبادلی و غلظت تعادلی پتاسیم محلول (EKC) در خاک های زراعی در مقایسه با مقدار آن ها در خاک های غیرزراعی هم جوار به‎طور معنی دار (P≤۰.۰۱) و به ترتیب حدود ۲۸ و ۲۷ درصد کاهش یافته به‎طوری‎که میانگین پتاسیم تبادلی در خاک های زراعی و غیرزراعی، به ترتیب ۱۹۷ و ۲۷۳ mg kg-۱ و میانگین EKC به ترتیب برابر ۹/۷ و ۸/۱۰ mg l-۱ بود. با توجه به وجود همبستگی معنی دار بین پتاسیم تبادلی و درصد رس (r= ۰.۵۷۷**) و همبستگی معنی دار بین پتاسیم تبادلی و پتاسیم محلول (r=۰.۴۱۸*) در خاک های زراعی و عدم معنی داری آن در خاک های غیرزراعی هم جوار، می توان استنباط کرد که مقداری از پتاسیم تبادلی در خاک های زراعی تخلیه شده است. با استمرار کشت، میانگین نسبت فعالیت پتاسیم در نقطه تعادل (AReK) و انرژی آزاد تبادلی پتاسیم (EK) در خاک های زراعی به ترتیب حدود ۳۶ و ۱۱ درصد و به‎طور معنی دار (P≤۰.۰۱) کاهش یافت که میانگین AReK در خاک های زراعی و غیرزراعی، به ترتیب ۰۰۴/۰ و ۰۰۶۳/۰ mol L-۱ و میانگین EK به ترتیب ۳۴۰۷- و ۳۰۵۵- cal mol-۱ بود. به دلیل تخلیه نسبی پتاسیم تبادلی در خاک های زراعی مورد مطالعه، اعمال مدیریت کودهای پتاسیمی جهت تولید پایدار توتون در منطقه شمال غرب ایران نیاز می باشد.

شکل پتاسیم خاک, ایزوترم جذب, تخلیه پتاسیم, توتون