وحید خداویسی - دانش آموخته کارشناس ارشد، گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
بیژن خلیلی مقدم - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
حبیب الله نادیان - استاد، گروه علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
محسن سلیمانی - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

از نفت سفید به عنوان علف کش در برخی از مناطق استان خوزستان استفاده می­شود. به منظور ارزیابی اثر نفت سفید بر شاخص­های رشد و فیزیولوژیکی سه نوع سبزی، آزمایشی گلدانی در یک خاک آلوده به نفت سفید به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با تیمارهای نوع سبزی (جعفری، هویج و گشنیز) و نفت سفید (در شش سطح با غلظت های ۰، ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ میلیلیتر  بر کیلوگرم خاک) در سه تکرار انجام گردید. همچنین، جذب عناصر سنگین بوسیله این سبزیجات نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقدار عملکرد وزن تر و خشک، کلروفیل سبزیجات با افزایش میزان نفت سفید کاهش می­یابد. مقادیر پرولین و آنتوسیانین نیز با افزایش نفت سفید کاهش یافت (باستثنای هویج که این مقادیر افزایش یافت). همچنین با افزایش غلظت نفت سفید، غلظت عناصر روی، مس، سرب و کادمیوم در ریشه و اندام هوایی هر سه نوع سبزی به طور معنی داری افزایش یافته است، به طوری که افزودن ۱۰ میلی لیتر نفت سفید در هر کیلوگرم خاک، به طور میانگین باعث افزایش غلظت کادمیوم، مس و سرب در ریشه (۱۰، ۶۸، ۵/۶) و اندام هوایی (۴، ۸۸، ۵/۲) گیاه جعفری، در ریشه (۹، ۶۵، ۷/۵)  و اندام هوایی (۳/۳، ۸۳، ۲) گیاه گشنیز، در ریشه (۹، ۴۵، ۵) و اندام هوایی (۲/۴، ۸۰، ۵۸/۱ میلی­گرم در کیلوگرم ماده خشک) گیاه هویج گردید. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که در هر سه نوع سبزی میزان فلزات سنگین از مقادیر حد مجاز استاندارد جهانی بیشتر است. بنابراین، اگر این سبزیجات در مقادیر زیاد مصرف شوند، ممکن است برای مصرف کنندگان آن خطرناک باشد.

نفت سفید, فلزات سنگین, علف کش, سبزیجات, دزفول