احمد نعمتی - دانشجوی دکتری، دانشکده عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
سید حسین قریشی نجف آبادی - استادیار، دانشکده عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
غلامرضا جودکی - استادیار، گروه نقشه برداری، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
سید سعید موسوی ندوشنی - استادیار، دانشکده عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

تعیین زمان شروع، شدت و مدت خشکسالی اطلاعات حیاتی برای مدیریت منابع آب در اختیار تصمیم­سازان این حوزه قرار می­دهد. محاسبه این مولفه ها نیازمند داده­های بهم­پیوسته­ای از محتوی رطوبت خاک و تراز آب زیرزمینی می­باشد که نصب و بهره­برداری از شبکه­ منظم ثبت این داده­ها در حوضه­های آبریز گسترده بسیار هزینه­بر است. در حوزه فلات مرکزی که متوسط بارش بسیار کمی دارد، داده­های مشاهداتی لازم با توزیع مکانی مناسب در دسترس نیست. در این مقاله فراوانی، مدت و شدت خشکسالی­های کشاورزی این حوزه به وسیله شاخص کمبود ذخیره کلی آب (TSDI) که از داده­های گرانشی ماهواره (GRACE) بدست می­آید، تعیین می­گردد. سپس با توجه به توزیع ناهمگن ایستگاه­های هواشناسی در ناحیه موردمطالعه، ۱۴۲ ایستگاه انتخاب و با استفاده از مدل درونیابی MicroMet و روش زمین آماری کریجینگ شبکه منظمی از داده­های هواشناسی در سطح حوزه آبریز برازش داده شد. در نهایت شاخص­ خشکسالی هواشناسی SPEI با مقیاس­های زمانی ۳، ۶ و ۱۲ ماهه به منظور مقایسه با نتایج حاصل از TSDI محاسبه گردید. براساس این محاسبات ناحیه موردمطالعه چندین خشکسالی کشاورزی با شدت و گستردگی متفاوت را تجربه کرده است که توزیع زمانی-مکانی و شدت خشکسالی حاصل از هر دو شاخص با یکدیگر مطابقت خوبی را نشان می­دهند.

شاخص خشکسالی کمبود ذخیره کلی TSDI, شاخص بارش و تبخیرتعرق استاندارد SPEI, توزیع زمانی و مکانی خشکسالی, شدت و مدت خشکسالی