مرضیه پیری - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
ابراهیم سپهر - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
عباس صمدی - استاد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
خلیل فرهادی - استاد، گروه شیمی، دانشکده شیمی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
محمد علیزاده - استاد، گروه صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

حضور فلزات سنگین در آب و خاک به دلیل داشتن اثرات سمی برای موجودات زنده تبدیل به یک معضل جدی برای محیط زیست شده است. تثبیت فلزات سنگین در احیاء خاک­های آلوده به فلزات سنگین یکی از روش­های کم هزینه و سریع می­باشد. به منظور بررسی تاثیر دیاتومیت بر توزیع شکل­های شیمیایی سرب در خاک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در  سه سطح دیاتومیت (۰،  ۲ و ۵ درصد وزنی) و چهار زمان­ خوابانیدن (۱، ۲، ۴ و ۸ هفته) در دو خاک آلوده و در سه تکرار انجام شد. توزیع عناصر در زمان­های مذکور با روش عصاره­گیری متوالی تعیین و برای ارزیابی وضعیت تحرک پذیری سرب در خاک­های موردمطالعه، از شاخص توزیع کاهش یافته (IR) و شاخص تحرک (MF) استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد، کاربرد دیاتومیت موجب کاهش معنی­دار (P ≤ ۰.۰۱) سرب در بخش­های تبادلی و کربناتی و افزایش معنی­دار آن در بخش­های متصل به اکسیدهای آهن و منگنز، آلی و باقیمانده نسبت به خاک شاهد شده است. با افزایش سطوح دیاتومیت افزوده­شده به خاک و زمان انکوباسیون، مقدار IR  و pH افزایش، اما مقدار MF و بخش قابل عصاره گیر با DTPA سرب کاهش نشان داد که بیانگر کاهش تحرک سرب با افزایش سطح دیاتومیت و زمان خوابانیدن است. کاهش تحرک سرب در خاک لوم رسی نسبت به خاک لوم شنی احتمالا به دلیل محتوای بیشتر رس و محتوای کمتر کربنات کلسیم معادل بود. به طور کلی می­توان بیان کرد که افزودن دیاتومیت به خاک آلوده به ویژه در سطوح بالاتر (۵ درصد)، منجر به کاهش زیست فراهمی و تحرک سرب در خاک می­شود.

واژهای کلیدی: عصاره گیری متوالی, دیاتومیت, سرب, خاک آهکی