بهجت شهابی عنبران - دانشجوی دکتری گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
علی جعفری - دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
شهناز هاشمی - دانشیار گروه مشارکت ها و ارتباطات، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ایران
محمد سلطانی فر - دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

امروزه رسانه ها در فضای مجازی برخلاف رسانه های سنتی پارادایمی را ایجاد کرده اند که مخاطبان با دو جهان واقعی و مجازی روبرو شده اند. هدف پژوهش حاضر شناسایی هویت های دوگانه در فضای مجازی و واقعی بر اساس تجربه زیسته نوجوانان بود که به روش پژوهش کیفی و با روش تحلیل مضمون انجام گرفت. ۱۶ شرکت کننده (دانش آموز) با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب و با استغاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته مورد مصاحبه قرار گرفتند. نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری داده ها  ادامه یافت. داده ها بر اساس فرایند تحلیل مضمون براون و کلارک و با استفاده از نرم افزار MAXQDA تحلیل شد. تحلیل داده ها به ۲۷۴ کد اولیه در ۱۸ مضمون پایه و ۶ مضمون اصلی شامل «هویت خانوادگی»، «هویت دینی»، «هویت فرهنگی»، «هویت ملی»، «هویت قومی» و « هویت جنسیتی» طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که فضای واقعی و مجازی منجر به شکل گیری هویت های متفاوت و بعضا دوگانه در نوجوانان شده است.

فضای مجازی, فضای واقعی, هویت