گلستان پرواز - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و مهندسی خاک، دانشگاه ایلام
محمود رستمی نیا - هیات علمی دانشگاه ایلام
حمزه علی علیزاده - هیات علمی/ دانشگاه ایلام

بهینه سازی الگوی کشت یکی از مهمترین راهکارهای افزایش بهره وری آب و حفاظت از منابع آب محدود کشور می باشد. هدف از این مطالعه بهینه سازی الگوی کشت دشت دهلران در استان ایلام مبتنی بر تغییرات مکانی ویژگی های شیمیایی و فیزیکی خاک، مقدار آب در دسترس، کیفیت آب و سطح آب های زیرزمینی می باشد. در این راستا دشت دهلران به چهار ناحیه اراضی تحت پوشش شبکه های میمه، دویرج، سامانه گرمسیری و اراضی تحت پوشش چاه ها تقسیم بندی شد. سپس با استفاده از اطلاعات میدانی، نرم افزار AquaCrop-GIS واسنجی و صحت سنجی شد. در نهایت توابع تولید محصولات مختلف استخراج و با استفاده از روش برنامه ریزی خطی و تابع هدف حداکثر درآمد خالص، الگوی کشت بهینه سازی شد. نتایج نشان داد AquaCrop-GIS ابزار قدرتمندی برای تحلیل تغییرات مکانی پارامترهای موثر بر عملکرد محصول بوده و الگوی کشت در یک دشت تحت تاثیر تغییرات مکانی این پارامترها می باشد. همچنین با بهینه سازی الگوی کشت متناسب با کمیت و کیفیت آب و ویژگی های شیمیایی و فیزیکی خاک در مناطق مختلف دشت دهلران می توان با مصرف مقدار آب یکسان درآمد و بهره وری آب را بین ۳۰ تا ۱۲۰ درصد افزایش داد.

سامانه گرمسیری, تابع تولید, تغییرات مکانی, واسنجی