رقیه حمزه نژاد - گروه علوم خاک؛ دانشگاه ارومیه؛ ارومیه، ایران
ابراهیم سپهر - دانشگاه ارومیه
عباس صمدی - عضو هیئت علمی گروه خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
میرحسن رسولی صدقیانی - دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
حبیب خداوردیلو - دانشیار گروه علوم خاک، دانشگاه ارومیه

تحرک و زیست فراهمی فلزات سنگین در خاک، به توزیع آن­ها بین فاز محلول و فاز جامد خاک و بین ترکیبات مختلف فاز جامد بستگی دارد. به منظور بررسی تاثیر نانوذرات آهن­ صفر ظرفیتی بر شکل­های شیمیایی عناصر کادمیم و سرب در خاک، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار سطح نانوذره (۰، ۱، ۲ و ۴ درصد) و چهار زمان­ خوابانیدن (۱، ۲، ۴ و ۸ هفته) در دو خاک آلوده و در سه تکرار انجام گرفت و توزیع عناصر در زمان­های مذکور با روش عصاره­گیری متوالی تعیین و شاخص تفکیک کاهش یافته (IR) و شاخص تحرک (MF) محاسبه شد. کاربرد نانوذره آهن­ صفر ظرفیتی موجب کاهش معنی­دار (P ≤ ۰.۰۱) کادمیم و سرب در بخش­های تبادلی و کربناتی و افزایش معنی­دار عناصر در بخش­های پیوند با اکسیدهای آهن و منگنز نسبت به خاک شاهد شد. با افزایش درصد نانوذره افزوده­شده به خاک و زمان خوابانیدن، مقدار IR افزایش و مقدار MF کاهش یافت که بیانگر کاهش تحرک فلز با افزایش درصد نانوذره است. درنهایت می­توان نتیجه­گیری کرد که افزودن نانوذره آهن صفر ظرفیتی به خاک، منجر به کاهش تحرک فلزات کادمیم و سرب در خاک می­شود.

نانوذره آهن صفر ظرفیتی, شکل های شیمیایی عناصر, عصاره گیری متوالی, کادمیم, سرب