یحیی نوالدینی اقدم - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
حسن حیدرزاده سردرو - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

مدح پیامبر اکرم (ص) از زمان صدر اسلام تا کنون از جمله موضوعاتی است که در شعر شاعران عرب، فارس و سایر زبان هاست که مقایسه تطبیقی آن یکی ازجلوه های محسوس پیوند فرهنگ ها و زبان های مختلف است؛ آغاز این مدحیات با سرایش قصائدی از سوی کعب بن زهیر، کعب بن مالک، عبدالله رواحه، حسانثابت و سایر شعرای دوره اسلامی است؛ هرچند که در دوره های اموی و عباسی رکودی در این امر بوجود آمد( ۱ ) اما بعد ها مدح نبوی رواج پیدا کرده و با قصائد شاعرانی از جمله بوصیری به مرحله رشد می رسد. این مقاله در نظر دارد پنج قصیده خاقانی (متوفی ۵۹۵ ق)، که موضوع همه آنها مدح نبوی است با قصیده «برده» محمد بن سعید بوصیری (متوفی ۶۹۸ ق) از منظر بلاغت بصورت تطبیقی مورد تحلیل قرار دهد؛ در این مقاله ابتدا آرائه های ادبی (بیان و بدیع) بر اساس بسامد کاربرداحصا نموده، سپس (استعاره) مورد تحلیل قرار گرفته است؛ نتایج تحقیق بیانگر آن است که در مدائح نبوی هر دو شاعر استعاره مکنیه تنوع و تکثر بیشتری نسبت بهسایر استعارات دارد و هردوی آنها در استخدام این آرایه ادبی ابتکارات جالبی داشته اند.

مدح نبوی، خاقانی، بوصیری، قصائد، برده، بلاغت، استعاره