همایون نوائی - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی

مهمترین و پرکاربردترین منبع استنباط احکام شرعی «سنت» است. در تعریف سنت سه شاکله قول، فعل و تقریر معصوم، مقبول دانشمندان فقه و اصول است. برخی سه شاکله یادشده را به قید غیرعادی، متصف و مقید کرده اند؛ چنین قیدی برای احتراز از برخی جنبه های زندگی معصومان(ع) است که از این جنبه ها به شئون یاد شده است. تعداد و نام های این جنبه ها یا شئون، محل بحث و گفت وگوست. از سوی دیگر، سنت معصومان را باید از روایات نقل شده بیابیم، ولی همه روایات بیانگر سنت نیست. این روایات حاکی از شئون گوناگون شارع یا همان معصومان(ع) است. بنابراین، برای استنباط احکام ثابت و دائم شرع باید روایات دربردارنده این احکام را از غیر آن جداسازی کنیم. یکی از راه های تفکیک روایات حاوی احکام شرعی از غیر آن، تشخیص شان مبنای آن روایت است که مهمترین راه حل این مهم، کمک گرفتن از قرائن و نشانه هاست.در این نوشتار سعی شده است شئون شارع بر مبنای آیات قرآن برشمرده و اقسام قرائن در تشخیص شئون شارع با ذکر مثال هایی از فقها مطرح شود و در پی پاسخ گویی به این دو سوال هستیم که اعتبار و حجیت این قرائن تا چه اندازه است؟ و در صورت کمک نکردن قرائن، چگونه شان مبنای روایت را بیابیم؟

شان تبلیغ, شان تشریع, احکام شرعی, قرائن, اصل تشریع