محمد علی راغبی - دانشیار دانشگاه قم
محمد تقی تولمی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم

ارزش مبادلی ازجمله مهمترین موضوعات مطرح در علم اقتصاد است که در فقه نیز تحت عنوان مالیت مدنظر فقیهان قرار گرفته است و در هر دو علم نظریه های گوناگونی راجع به منشا آن ارائه شده است. مطالعه نظریه های رایج ارزش نشانگر آن است که در این نظریات با نگاهی ایستا به ارزش مبادلی نظر شده است و از آن به عنوان برایندی نقطه ای یاد شده که معلول علل و عواملی است که در مقطعی از زمان، منشا ایجاد ارزش می شوند.در این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی درصدد اثبات این موضوع هستیم که ارزش مبادلی، معلول فرایندی پویا، خطی و جریان مند است که در طول زمان با طی مراحل مختلف از شانیت به فعلیت می رسد. در این راستا، با معرفی دو قسم مالیت و ارزش مبادلی شانی و فعلی و درنتیجه تمایز مال شانی و فعلی مشخص می شود که غفلت از اقسام ارزش از سویی و عدم تحلیل دقیق فرایند شکل گیری ارزش از سوی دیگر، منشا اختلافات و اشتباهات در نظریه های ارزش شده است.

نظریه, ارزش مبادلی, شانی, فعلی, اقتصاد اسلامی