زهره پناهنده - دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد
جابر کریمی - دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد
آیت اله رضایی - دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد

سیاهدانه (Nigella sativa) گیاهی دارویی و دارای متابولیت های ثانویه مهمی است . از میان ترکبیات ثانویه گیاه سیاهدانه ، تیموکینون از اهمیت خاصی در درمان بعضی از بیمایهای انسانی برخوردار است . دراین تحقیق از دو الیسیتور امواج فراصوت با فرکانس ۴۰ کیلو هرتز و کلرید کلسیم با غلظت های ۴۴۰. و .۸۸۰گرم در لیتر استفاده شد. کشت سلولهای سیاهدانه در محیط MSغنی شده با یک میلی گرم در لیتر ۲-۴ -D، ۲میلی گرم در لیتر کینتین و ۳۰ گرم در لیتر سوکروز (۷/۵= (pH ، انجام شد. کشت ها هر دو هفته یک بار واکشت شدند و بعد از سه بار واکشت و رسیدن به رشد مناسب ، تیمار دهی روی آنها انجام شد. واکنش سلولها در دو زمان ۳ و۶ روز پس از اعمال تیمار در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار ، مورد بررسی قرار گرفت . رشد سلولها درغلظت ۸۸.۰ گرم در لیتر کلرید کلسیم به همراه تیمار امواج فراصوت و زمان ۳ روز پس از تیمار کاهش یافت . همچنین میزان پراکسیدهیدروژن، آنتوسیانین و فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز با تیمار کلرید کلسیم با حضور امواج فراصوت و زمان ۳ روز پس از تیمار افزایش یافت . میزان تولید تیموکینون در غلظت ۸۸.۰ گرم در لیتر کلرید کلسیم همراه با تیمار دهی با امواج فراصوت با فرکانس ۴۰ کیلو هرتز و زمان ۳ روز افزایش یافت که نسبت به شاهد اختلاف معنی داری را نشان داد . بنابراین کاربرد توام دو الیسیتور کلرید کلسیم و تابش امواج فراصوت باعث افزایش میزان متابولیتهای مهم دارویی مانند تیموکینون در کشت سلولی گیاه سیاهدانه می گردد.

سیاه دانه ، تیموکینون، امواج فراصوت، کلرید کلسیم ، کشت سلولی