فرح فراهانی - گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم پایه، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
سیدطاهره نبوی - گروه علوم باغبانی، دانشکده باغبانیت واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران .
مسعود شیدایی - گروه علوم زیستی و بیوتکنولوژی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

روش ریزازدیادی در تکنیک کشت بافت گیاهی موجب تکثیر گیاه دارویی عناب می شود که گیاهچه های باززایی شده فاقد تنوع ژنتیکی هستند. هدف بررسی تاثیر محیط کشت ، منبع ریزنمونه ، تعداد واکشتها و روش ریزازدیادی بر تکثیر و باززایی برخی واریته های اقتصادی گیاه دارویی عناب است . ساقه های جوان عناب (.Ziziphus jujuba Mill) ارقام تغاب، سیوجان و شاهزیله بر روی محیط کشت MS (Murashige & Skoog, ۱۹۶۲) حاوی غلظتهای مختلف و ترکیبی از هورمونهای بنزیل آمینو پورین (۵/۰، ۱، ۲ میلی گرم بر میلی لیتر) و ایندول بوتیریک اسید (۰۵/۰، ۱/۰ ،۲/۰ میلی گرم بر میلی لیتر)، در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم طی سالهای ۱۴۰۰-۱۳۹۸ کشت شدند. طرح آماری بلوکهای تصادفی (سه تکرار) با استفاده از نرم افزار SPSS مورد استفاده قرار گرفت . در گیاهچه های باززایی شده ارقام شهزیله و تغاب بیشترین میانگین طول شاخساره و تعداد شاخه در مقادیر بالای هورمونهای مذکور مشاهده شدند. نتایج صفات مورفولوژیکی نشان دادند، نرخ بالای تکثیر (۱۳/۲ شاخه در گیاهچه )، بیشترین تغییرات طول شاخه ، تعداد گره، برگ در شاخه در واکشت اول، تعداد ساقه ، گره و شاخه در واکشت دوم و طول ساقه ، تعداد گره و شاخه در واکشت سوم افزایش یافت . ویژگیهای مورفولوژیکی گیاهچه های باززایی شده با افزایش سن ریزنمونه و گیاهچه ها و تعداد واکشتها تغییر کرد. اما بهترین شرایط مطلوب گیاهچه ها (طول شاخساره و شاخه و تعداد گره، برگ و شاخه ) در واکشت چهارم مشاهده شد. در این روش ریزازدیادی عناب، تعداد گیاهچه های باززایی شده تحت تاثیر محیط کشت و تعداد واکشت بهینه ، افزایش چشمگیری داشتند.

عناب ، صفات مورفولوژیکی ، ریزازدیادی، گیاهچه باززایی شده،