پویا جعفرزاده - کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه ارومیه
سیامک جعفرزاده - عضو هیات علمی گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه
سجاد عباسی - قاضی دادگستری، دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه ارومیه

کودکان بزرگترین لطمات را از مخاصمات متحمل می شوند و گروه های مسلح به جهت وجود برخی مزیت های نسبیدر مخاصمات از کودکان استفاده می نمایند و دولت اسلامی عرق و شام (داعش) نیز به نحوه گسترده ای به استاده ازکودکان مبادرت نمود، صرف نظر از این موضوع که یک مخاصمه داخلی یا بین المللی صدمات جبران ناپذیری را بهجامعه جغرافیایی هدف وارد می نماید، بلکه همچنین رنج مضاعفی را به کودکانی وارد می شود که در ارتباط با مخاصمهبکارگیری می شوند. بکارگیری کودکان نیز لزوما به صورت مستقیم نیست و برخی آنها به کارهای دیگری غیر از امورنظامی گمارده می گردند. اگرچه ثبت نام و بکارگیری کودکان در مخاصمات در اسناد بین المللی مسئولیت کیفری به دنبالدارد لکن اسناد بین المللی تدابیر خاصی را به منظور حمایت از کودکان در حین مخاصمه در نظر نگرفته اند لذا کودکانسرباز به مانند سایرین به عنوان یک هدف نظامی قلمداد می گردند ضمن اینکه برخی کودکان توسط بکارگیرندگان، دچاربزه دیدگی ثانونی نیز می گردند و این موضوع ضرورت حمایت از آنان را بیش از پیش نمایان می سازد و این حمایتنباید صرفا محدود به زمان مخاصمه باشد. البته اگرچه بازگشت کودکان به جامعه و باز اجتماعی نمودن آنها یک ضرورتاجتناب ناپذیر است لکن نگاه کشورها به این موضوع یک نگاه حمایتی نیست زیرا به کودکان سرباز به عنوان یک خطرنگریسته می شود. در این مقاله تلاش می شود مفهوم کودک سرباز و سایر مفاهیم مرتبط با آن توضیح داده شود و علاوهبر تبیین مسئولیت کیفری استفاده کنندگان از کودکان طبق اسناد بین المللی و رویه محاکم بین المللی به اقدامات برخیکشورها در این زمینه پرداخته شود.

کودک سرباز، داعش، بزه دیده، حقوق بشر دوستانه بین المللی