عنایت کریم زاده - دانشجوی دکتری رشته مطالعات برنامه درسی، دانشگاه بیرجند، ایران
هادی پورشافعی - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه بیرجند، ایران
محمد اکبری پورنگ - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه بیرجند، ایران
حسین شکوهی فرد - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه بیرجند، ایران

در دین مبین اسلام تربیت و آموزش و به تبع آن برنامه ریزی آموزشی و درسی بر اساس مکتب و نیازهای مسلمانان و جامعه اسلامی تنظیم می-شود. پیشرفت علم و دانش در جامعه اسلامی و حتی توسعه آموزه های دینی هم مرهون پیشرفت های حوزه تعلیم و تربیت و برنامه ریزی سنجیده ودقیق بوده است. از نقطه نظر تربیت و آموزش اسلامی، موادی را باید در برنامه درسی گنجاند که فرد را برای بهره مندی از یک زندگی سالم آمادهنماید یعنی او بتواند استعدادهایش را ظاهر نموده و به کار اندازد و نیازهای فردی و اجتماعی را به موقع و به شکل مطلوب تامین کند. این مقاله باهدف ارائه مبانی مورد نیاز برای برنامه ریزی آموزشی و درسی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی ارائه شده است. سوال اصلی این تحقیق این است کهیک نظام تربیت و آموزش مبتنی بر آموزه های دینی با توجه به ویژگی ها و اهدافی که دنبال می کند، برای برنامه ریزی آموزشی و درسی باید از چهمبانی دینی، فلسفی و علمی پیروی کند تا برنامه های آموزشی و درسی اهداف مورد نظر در این نظام را تامین نماید. این تحقیق از نظر هدفکاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از جمله تحقیقات کیفی- اکتشافی است. جامعه مورد مطالعه پژوهش شامل منابع علمی از قبیل کتب،مقالات علمی، پایان نامه ها و منابع اینترنتی میباشد. در این تحقیق پس از گردآوری اطلاعات با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، منابع اینترنتیو بررسی های اسنادی مبانی، ابعا و مولفه های برنامه ریزی آموزشی و درسی با رویکرد اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در این راستا رویکرداسلامی در برنامه ریزی درسی و آموزشی از منابع مختلف استخراج و ارائه شد. در ادامه مبانی فلسفی شامل جهان بینی، معرفت شناسی، ارزششناسی و انسان شناسی اسلامی و شیعی در برنامه ریزی آموزشی و درسی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. بخش دیگری از مبانی مورد نیاز برایبرنامه ریزی آموزشی و درسی مبانی علمی است که این بحث نیز در قالب مبانی اجتماعی، مبانی اقتصادی، مبانی سیاسی- امنیتی، مبانی فنی ومبانی روانشناختی در این مقاله مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و پیشنهاداتی برای بکارگیری آنها در نظام تعلیم و تربیت اسلامی ارائه گردید.

برنامه ریزی آموزشی و درسی، مبانی دینی، مبانی فلسفی، مبانی علمی، تعلیم و تربیت اسلامی