قربان وهاب زاده کبریا - گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
ناهید پاکزاد - گروه هنر، دانشگاه فنی و حرفه ای تهران، تهران، ایران

مطالعه ­ویژگی­های معادن زغال­سنگ به خصوص شاه تونل کنیج کلای زیرآب در محدوده دانشگاه شهید بهشتی جهت تاسیس پارک­ موزه معدنی با هدف کارآفرینی ژئوتوریسم درحوزه آبخیز تالار صورت گرفت. روش انجام مطالعه توصیفی­ –­ تحلیلی بوده و جهت اخذ اطلاعات اسناد و مدارک از­ سال ۱۳۲۰ تاکنون از شرکت زغال­سنگ البرز مرکزی و مصاحبه شفاهی با مدیران و کارشناسان انجام گردید. به علاوه با کار میدانی وسیع نقشه منطقه­ تهیه گردید و شاه­تونل و محوطه بیرونی آن به عنوان پارک - موزه تعریف شد. اصل بر تغییرکاربری تونل و محوطه آن جهت ایجاد بستر ژئوتوریسم و موزه معدنی با حفظ میراث معدنکاری است. جهت تبدیل شاه­تونل به فضای زیرزمینی گردشگری معدنی­ لازم است سطح مقطع تونل بزرگتر و تیب آرک ۳/۷ لحاظ گردد تا تردد با پای پیاده و واگن امکان­پذیر شود. به علاوه در فاصله ۳۵۰ متری دهانه تونل، باید فضای زیرزمینی به طول ­۹۰ متر و سطح مقطع با تیب آرک ۸/۱۳ طراحی و حفاری شود تا مکان مناسبی جهت نمایشگاه و فروشگاه سنگ، فسیل و مصنوعات معدنی تاسیس نمود. همچنین تونل فروردین در شرق شاه­تونل به طول ۱۵۰ متر نیاز به بازسازی و تعمیرات دارد. جهت تهویه شاه­تونل و تونل فروردین به ترتیب به دستگاه­های فن ­CBM۶ و ­CBM۵­ و برزنت تهویه هوا موردنیاز است. مجموع طول تونل­ فروردین، شاه­تونل و تونل رابط ­۹۰۰ متر محاسبه شده. مساحت محوطه بیرونی تونل با احتساب منابع طبیعی ۳۲۰۰۰ متر مربع است که از دید ژئوتوریسم و موزه معدنی به ۴ بلوک قابل تقسیم بوده و شامل ورودی، رودخانه ذبح دره و شاه­تونل، بخش فرهنگی و موزه، محل اسکان است.

پارک - موزه معدنی, ژئوتورسیم, کنیج کلا, معدن زغال سنگ