وفا طرفی - دانشجوی دکتری زراعت گرایش فیزیولوژی گیاهان زراعی، پژوهشکده زیست فناوری، دانشگاه شهرکرد
عبدالرزاق دانش شهرکی - دانشیار گروه مهندسی زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
مهدی قبادی نیا - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
کرامت الله سعیدی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب و تلقیح باکتریایی بر صفات اگرومورفولوژیک بادرنجبویه، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در محوطه فضای آزاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، ۷۵ درصد و ۵۰ درصد آبیاری) و تیمارهای تلقیح باکتریایی در هشت سطح (عدم تلقیح باکتریایی به عنوان تیمار شاهد، تلقیح جداگانه Bacillus licheniformis، Bacillus megaterium و Pseudomonas putida، تلقیح باکتریایی B. licheniformis × B. megaterium، P. putida × B. megaterium و B. licheniformis × P. putida به صورت تلقیح دوگانه و تلقیح باکتریایی P. putida × B. licheniformis × B. megaterium به عنوان ترکیب سه ­گانه) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر تلقیح باکتریایی بر ارتفاع بوته، سطح برگ، عملکرد بیولوژیک، وزن خشک ریشه و کارایی مصرف آب در سطح احتمال ۱% و بر حجم ریشه در سطح احتمال ۵% معنی­ دار بود. اثر سطوح آبیاری بر تمام صفات موردبررسی در سطح احتمال ۱% معنی­دار بود. اثرات متقابل تیمارهای تلقیح باکتریایی و سطوح مختلف تنش کمبود آب بر سطح برگ، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و پرولین در سطح احتمال ۱% و بر وزن خشک برگ، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب در سطح احتمال ۵% معنی­دار بود و بر ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه اثر معنی­دار نداشتند. آبیاری کامل نسبت به سطح تنش ۵۰ درصد آبیاری کامل عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب را به ترتیب ۱۰۲% و ۴۳% افزایش داد. تیمار تلقیح باکتریایی B. megaterium بیشترین تاثیر را بر رشد بادرنجبویه در شرایط کشت گلدانی داشت. به طوری که در تیمار آبیاری کامل، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب را نسبت به تیمار شاهد به ترتیب ۶۲.۵% و ۲۷.۵% افزایش داد. با توجه به نتایج این پژوهش به منظور بهبود عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب در بادرنجبویه، در شرایط بدون تنش و شرایط تنش متوسط، به ترتیب تلقیح گیاه با باکتری های B. megaterium  و B. licheniformis پیشنهاد می­شود.

تنش خشکی, راندمان مصرف آب, سودوموناس, کشاورزی پایدار, کود زیستی