رقیه نجف زاده - استادیار گروه گیاهان دارویی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه
احد علیی - دانش آموخته کارشناسی گیاهان دارویی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه
کوثر طاهری بوکانی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

گیاه دارویی بومادران متعلق به خانواده کاسنی یا گل ستاره ای (Asteraceae) می باشد که اسانس آن در صنایع بهداشتی و دارویی استفاده می-شود. در پژوهش حاضر به منظور بررسی و مقایسه کمی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای گیاه بومادران (گل، برگ و ساقه) به صورت مجزا، (Achillea wilhelmsii C. Koch) در زمان گلدهی از منطقه قوشچی ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی جمع آوری و پس از خشک نمودن گیاه، اسانس گیری هر یک از اندام ها با کلونجر به روش تقطیر با بخار آب انجام گرفت. سپس کمیت و کیفیت ترکیبات اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف نگار جرمی (GC/MS) بررسی شد. نتایج نشان داد که درصد و نوع ترکیبات اسانس در اندام های مختلف بومادران متفاوت است. بیشترین بازده اسانس به ترتیب مربوط به گل و سرشاخه گلدار (۷۰/۰ و ۶۲/۰ درصد)، برگ (۵۰/۰) و کمترین مربوط به ساقه (۱۶/۰ درصد) بود. تعداد ۲۲ ترکیب اسانس در اسانس سرشاخه گلدار، ۱۲ ترکیب در اسانس گل، ۹ ترکیب در اسانس برگ و ۷ ترکیب در اسانس در ساقه شناسایی شد. ترکیبات کامفور، کامفن، بورنئول، ۱و۸-سینئول، بتا-ادسمول، آلفا-پینن و کاریوفیلن اکساید ترکیبات غالب اسانس در اندام های مختلف بودند. طبق این نتایج، استفاده از سرشاخه گلدار بومادران به دلیل دارا بودن عملکرد بالا و حضور ترکیبات عمده اسانس جهت اسانس گیری این گیاه توصیه می شود.

اندام های مختلف, اسانس, بومادران, خواص دارویی, GC/MS