وحیده محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
محبوبه زارع مهرجردی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه تهران
ساسان علی نیائی فرد - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه تهران

مرزه تابستانی یکی از مهم ترین گیاهان دارویی در خانواده ی نعنائیان Lamiaceae می باشد. اسانس این گیاه در صنا یع غذایی و دارویی کاربرد دارد. در برنامه های اصلاحی از اشعه گاما برای ایجاد تنوع ژنتیکی به منظور بهبودصفات گیاهی استفاده می شود. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر اشعه ی گاما بر ویژگی های جوانه زنی بذر مرزه انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد و در آن بذور مرزه با دزهای ۰،۵۰،۱۰۰،۱۵۰،۲۰۰،۳۰۰ گری پرتوی گاما تیمار شدند. نتاسیج نشان داد که دزهای ۲۰۰ و ۳۰۰ گری باعث کاهش درصد جوانه زنی گرد یدن د و کمتر ین میزان جوانه زنی در دز ۳۰۰ گری مشاهده شد. دزهای ۵۰ و ۱۰۰ گری باعث افزایش سرعتجوانه زنی و دزهای ۲۰۰ و ۳۰۰ گری باعث کاهش سرعت جوانه زنی شدند. بیشترین میانگین مدت زمان جوانه زنیدر ز ۳۰۰ گری وکمترین آن در ۱۰۰ گری مشاهده گردید. تابش اشعه ی گاما بر گیاهان باعث کاهش شاخص بنیه یبذر شد به گونه ای که بیشترین شاخص بنیه ی بذر در گیاهان شاهد و کمترین شاخص بنیه ی بذر در دز ۳۰۰ گرییافت شد. تیمار با اشعه ی گاما باعث کاهش طول ریشه چه، ساقه چه و طول گیاهچه شد. بیشترین طول ر یشه چه و ساقه چه در گیاهان شاهد مشاهده گردید. کمترین طول ریشه چه متعلق به بذرهای تیمار شده با دز ۵۰ و ۱۰۰ گریبود. دزهای پایین اشعه ی گاما تاثیرات مثبتی بر صفات جوانه زنی بذر داشته و موجب افزایش درصد و سرعت جوانه زنی شدند. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی در دز ۱۰۰ گری مشاهده گردید. پرتو گاما باعث کاهش شاخصبنیه ی بذر و طول ساقه چه و ر یشه چه شد

پرتوی گاما، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه ی بذر، مرزه تابستانی