محمدجواد نصراصفهانی - کارشناس ارشد سازه های آبی سازمان آب و برق خوزستان
محمود شفاعی بجستان - استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
جواد احدیان - دانشجوی دکتری سازه های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز

در راستای اجرای سریع و تکنیک های ساده ساخت سد و همچنین کاهش هزینه ای اجرایی، پیشرفت های بسیاری در زمینه ساخت انواع سد و بهره گیری از انواع مصالح و روش اجرایی مشاهده می شود. از این جمله می توان احداث سدها انفجاری را نام برد. سدهای انفجاری متعارف برای تحقق اهداف مختلف همچون استفاده به منظور بالا آوردن سطح اب رودخانه ها از دره های عمیق برای انتقال حوضه به حوضه، استفاده به منظور احداث سیستم انحراف رودخانه (فرازبند و نشیب بند)، استفاده جهت کنترل فرسایش و حمل رسوب رودخانه ها و جلوگیری از پرشدن مخازن سدهای پایین دست، استفاده به منظور ذخیره سازی و ... ساخته می شوند. طبقه بندی این نوع سدها به دو روش طبقه بندی بر اساس" اهداف و منظورها" و طبقه بندی بر اساس" وضعیت سازه بدنه سد" صورت میگیرد. وجود رود خانه های پرآب در مناطق کوهستانی، وجود دره های تنگ و ستیغ های بلند و شرایط زمین شناسی و توپوگرافی دره ها موجب شده است که بتوان با امیدواری زیاد اذعان نمود که می توان از سدهای انفجاری، بدلیل ارزانی و سرعت اجرا در توسعه منابع آبی استفاده شایانی کرد. از طرفی طراحی این گونه سدها در آبراهه های کوهستانی مستلزم لحاظ کردن شرایط سازه ای از قبیل اعمال نیروهای دینامیکی بر سازندهای منطقه می باشد. همچنین جهت طراحی آنها باید شرایط آب بندی سد با استفاده از پوشش های مدرن مد نظر قرار گیرد. در این مطالعه شرایط بهینه طراحی این گونه سدها در مسیر رودخانه های کوهستانی بر اساس اهداف یاد شده آمده است.

سدهای انفجاری ، کنترل رسوب ، انحراف رودخانه