ابراهیم محمدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
محمدحسن الهی زاده - استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

نقد اجتماعی را می توان محصول مستقیم جامعه شناسی ادبیات دانست . اگر مادام دواستال و ایپولیت تن را پایه گذاران جامعه شناسی ادبیات و لوکاچ و گلدمن را از بزرگترین نظریه پردازان این حوزه بدانیم بی شک باید ادموندکرو، کلود دوشه و بعدها پی یر و . زیما را بنیانگذاران نقد اجتماعی بدانیم . موضوع جامعه شناسی ادبیات و نقد اجتماعی بررسی رابطه ی اشخاص و فضای رمان یا داستان با جامعه ( رابطه ی واقعیتمتن با واقعیت اجتماع و تاریخ ) است. در این نوع نقد، موضوعاتی از قبیل محیط و تأثیر محیط، عناصر محیطی، افکار و عقاید، ذوق ها، الگوهای اجتماعی - فرهنگی، ضمیر ناخودآگاه اجتماعی، تأثیر اثر ادبی بر جامعه و برعکس، و مسائلی از حیث طبقه، نژاد و جنسیت مورد بررسی قرار می گیرد . رمان بادبادک باز اثر خالد حسینی افغانی تبار اگرچه در آمریکا نوشته شده است اما سرشار از عناصر فرهنگی، قومی و اجتماعی خاص افغانستان است .در این مقاله رمان مذکور با تکیه بر اصول نقد اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته و عناصر فرهنگی – اجتماعی افغانستان ( مذهب، قومیت، طبقات اجتماعی، بازیها، آداب و رسوم و...) استخراج و تحلیل شده است.

جامعه شناسی ادبیات، نقد اجتماعی، رمان، خالد حسینی، بادبادک باز