منصوره ملکیان - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

طوفانهای گرد و غبار از پدیده های زیست محیطی به شمار می رود که فراوانی وقوع آنها، در سالهای اخیر، افزایش یافته و باعث آسیب ها و تهدیدهای فراوان بر محیط زیست و موجوداتزنده شدهاند. مطالعات نشان داده است که پرندگان شاخص مناسبی از شرایط محیطی جهت نشان دادن تغییرات اکوسیستم می باشند. پرندگان مهاجر زمستانگذران از جمله موجودات زندهای هستند که تحت تاثیر پدیدههای گرد و غبار قرار می گیرند. در این مقاله تاثیر پدیده های گرد و غبار بر پرندگان مهاجر مورد بررسی قرار می گیرد. بررسی منابع منتشر شده در زمینه اثرات گرد و غبار بر پرندگان مهاجر نشان می دهد که این طوفانها زندگی و مهاجرت پرندگان به شکل های مختلف تحت تاثیر قرار داده و چالش های متعددی را به همراه داشته است . استفاده از روشهای مشاهده، حلقه گذاری و یا دستگاههای رادار و ماهواره برای مشخص کردن مسیر پرندگان نشان داده است که انتخاب مسیر مناسب ، در طی مهاجرت، توسط حس غریزی پرنده و حس گرهای مغناطیسی ، که در اکثر پرندگان وجود دارد، انجام می شود. طوفانهای گرد و غبار باعث ایجاد اختلال در مسیریابی و گم کردن مسیر صحیح مهاجرت در پرندگان می شود. وجود ریزگردها موجب ایجاد آثار منفی در سیستم تنفسی پرندگان و ایجاد اختلال در سیستم ایمنی پرنده می گردد. این امر آسیب پذیری پرندگان در برابر عوامل بیماری زا را افزایش می دهد و بیماری های تنفسی و عفونی و به دنبال آن افزایش مرگ و میر پرندگان را در پی دارد. یکی دیگر از پیامدهای زیست محیطی گرد و غبار بر تنوع و فراوانی جمعیت پرندگان مهاجر است . به عنوان مثال با افزایش روزهای همراه با گرد و غبار، فراوانی گونه های پرندگان کاهش پیدا می کند.

آلودگی محیط زیست ؛ گرد و غبار؛ پرندگان؛ مهاجرت؛ زمستان گذرانی