محمود نجفی زیلایی - دانشجوی دکتری مدیریت و کنترل بیابان، دانشگاه یزد، یزد، ایران
اصغر مصلح آرانی - دانشیار، گروه محیط زیست، دانشگاه یزد، یزد، ایران
حسن اعتصامی - دانشیار، گروه خاکشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مهری دیناروند - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمانتحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر همزمان تنش شوری و گرد و غبار بر خصوصیات مورفولوژیکی گونه شورپسند اشنان، بصورتآزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی ؛ با دو فاکتور شوری (سه سطح شاهد، ۳۰ و ۶۰ دسی ریمنس بر متر) و فاکتور گردو غبار (دو سطح بدون گرد و غبار و اعمال گرد و غبار) در سه تکرار و به مدت ۵ ماه در شرایط گلخآنهای اجرا شد. در ابتدا تعداد ۵۴ نهال هم اندازه و هم سن اشنان انتخاب گردید، پس از آن شوری در سطوح مورد مطالعه به صورت سه روز یک بار و غباردهی با استفاده از دستگاه شبیه ساز غبار با فاصله زمانی یک هفته ای (به میزان g/m۲/month ۵/۱) بر روی نمونه ها اعمال شد. پس از اتمام دوره آزمایش ، خصوصیات مورفولوژیکی وزن خشک اندام هوایی و ریشه ، ارتفاع ساقه و قطر یقه اندازهگیری و در نهایت دو فاکتور مورفولوژیکی بیومس خشک کل و شاخص کیفیت نهال محاسبه شد. نتایج نشان داد که در هر دو تیمار شاهد و گرد و غبار با افزایش شوری مقدار بیومس کل خشک نهالهای اشنان بطور معنی داری کاهش یافت ؛ بطوریکه در شوری ۳۰ و ۶۰ دسی زیمنس در حالت بدون گرد و غبار به ترتیب ۲۹ و ۳۸ درصد و در تیمار همزمان گرد و غبار و تنش شوری به ترتیب ۴۸ و ۵۲ درصد نسبت به شاهد خود کاهش یافت . تیمار گرد و غبار نیز به تنهایی موجب کاهش اندک بیومس خشک کل شد ولی این کاهش از نظر آماری معنی دار نبود. نتایج هم چنین نشان داد که در هر دو تیمار شاهد و گرد و غبار با افزایش شوری شاخص کیفیت نهالهای اشنان بطور معنی داری کاهش یافت ؛ بطوریکه در شوری ۳۰ و ۶۰ دسی زیمنس در حالت بدون گرد و غبار به ترتیب ۳۷ و ۴۴ درصد و در تیمار با گرد و غبار (اعمال همزمان گرد و غبار و تنش شوری ) به ترتیب ۶۱ و ۶۴ درصد نسبت به شاهد خود کاهش یافت .

تنش شوری ؛ خصوصیات مورفولوژیک ؛ گرد و غبار؛ اشنان