خسرو پرویزی - دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات علوم زراعی-باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
امین فرنیا - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد
محمد کریم قادری - کارشناس ارشد زراعت، سازمان جهاد کشاورزی همدان

با هدف بررسی اثرات قارچ میکوریز و سوپر جاذب رطوبتی بر صفات رشد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای تحت شرایط تنش آبی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در استان همدان در سال زراعی ۱۳۹۸به اجرا درآمد. تیمارهای کم آبیاری شامل آبیاری نرمال (آبیاری در پتانسیل آب خاک ۳- بار)، تنش متوسط (آبیاری در پتانسیل آب خاک ۷- بار) و تنش شدید (آبیاری در پتانسیل آب خاک ۱۱- بار) به عنوان عامل اصلی و کود زیستی میکوریز، پلیمر سوپر جاذب و ترکیب آن ها به همراه تیمار عدم مصرف میکوریز و سوپرجاذب به عنوان عامل فرعی به صورتدر نظر گرفته شدند. صفات ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، طول و محیط بلال، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد دانه وزیستی و شاخص برداشت به صورت معنی داری تحت تاثیر کاربرد سوپرجاذب و میکوریز قرار گرفتند. با اعمال کم آبیاری و نیز به موازات افزایش تنش آبی، صفات رشد و عملکرد کاهش پیدا کرد، اما این کاهش در شرایط تلقیح با میکوریز و با کاربرد سوپر جاذب به طور معنی داری کمتر بود. بیشترین عملکرد دانه (۳۳/۱۰ تن در هکتار) به تیمار ۱۰۰ درصد نیاز آبی و استفاده از کود میکوریز و سوپر جاذب و کمترین عملکرد دانه (۲۵/۴ تن در هکتار) به تیمار تنش شدید و عدم استفاده از قارچ میکوریز و سوپرجاذب تعلق داشت. در مجموع استقاده از میکوریز و سوپرجاذب رطوبتی در شرایط عدم اعمال تنش و آبیاری نرمال در ذرت، اثر قابل توجهی بر صفات رشد، عملکرد زیستی و عملکرد دانه نداشت، اما در شرایط تنش رطوبتی، اثرات معنی­داری بر صفات رشد و عملکرد دانه ایجاد کرد؛ ضمن این که با افزایش شدت تنش، این قابلیت افزایش یافت و با کاربرد توام آن­ها نیز این اثرات تشدید شد.

بهره­وری, دانه ذرت, کم آبیاری, کود زیستی, ماده جاذب آب