علیرضا توکلی - نویسنده مسئول، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. رایانامه: ar.tavakoli@areeo.ac.ir
رضا نصرتی - جهاد کشاورزی میامی، سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان، میامی، ایران. رایانامه: nosrati۲۰۰۱۵@gmail.com
متین جامی معینی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران. رایانامه: mat_jami@iaus.ac.ir

فلزات سنگین مانند کروم از آلاینده های مهم برای محیط زیست و تولیدات کشاورزی به حساب می آیند، بسیاری از این فلزات حتی در غلظت های بسیار کم، سمی بوده و حتی فرایند رشدونمو محصولات را دچار اختلال می کند. به منظور بررسی واکنش ارقام مختلف کنجد به سطوح مختلف آب آبیاری آلوده به کروم، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۵ در منطقه فرومد از توابع شهرستان میامی انجام شد. عوامل موردمطالعه شامل آبیاری با سطوح ۲۰، ۴۰، ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد آب آلوده به کروم و سه رقم کنجد دشتستان، اولتان و محلی بودند. اثر سطوح مختلف آبیاری با آب آلوده به کروم بر ارتفاع بوته، طول ریشه، تعداد برگچه و وزن تر اندام هوایی بررسی شد و شاخص بهره وری آب ارقام کنجد تعیین شد. نتایج نشان داد که آبیاری با آب آلوده به کروم باعث کاهش معنی­دار (۰۱/۰P<) ارتفاع بوته و طول ریشه شد، اما تعداد برگچه و وزن تر اندام هوایی را تحت تاثیر قرار نداد. بیش ترین کاهش در ارتفاع بوته (۰۱/۲۴ درصد) و طول ریشه (۰۷/۲۰ درصد) در شرایط آبیاری با ۱۰۰ درصد آب آلوده به کروم مشاهده شد. تفاوت قابل ملاحظه­ای بین ارقام کنجد در رابطه با ویژگی های رشدی وجود داشت، به طوری که رقم اولتان، از ارتفاع بوته، تعداد برگچه و طول ریشه و بهره وری بیش تری نسبت به سایر ارقام برخوردار بود. با توجه به نتایج، سطوح بالای کروم در آب آبیاری، موجب کاهش قابل توجه رشد ارقام مختلف گیاه کنجد گردید.

آلودگی آب, جذب کروم, شاخص های رشد, طول ریشه, فلزات سنگین