اعظم نورا - استادیار زبان شناسی، گروه زبان انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، دهاقان، ایران
محمد عموزاده - استاد گروه زبانشناسی دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه اصفهان، ایران

این مطالعه به بررسی ابعاد معنایی نقش نمای گفتمانی «آخه» در بیان روابط علی از منظر (بین) ذهنی شدگی می پردازد. پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی-تحلیلی است و داده های آن پیکره ای همزمانی متشکل از زبان روزمره به کاررفته در وبلاگ ها، مصاحبه های تلویزیونی و گفتگوهای روزمره است. بررسی داده ها نشان می دهد واژه «آخه» تحت فرایند دستوری شدگی در سطح جمله و گفتمان قرار گرفته و به پیشرفته ترین مراحل (بین) ذهنی شدگی رسیده است. در واقع، مطابق پیش بینی سویتسر (۱۹۹۰) و دگاند و فاگارد (۲۰۱۲) در موارد مشابه، این عبارت علاوه بر بیان روابط علی عینی، به عنوان یک نقش نمای گفتمانی، برای بیان انواع روابط علی ذهنی یا روابط توجیهی نیز به کار می رود. به عبارت دیگر، گویشوران زبان فارسی از این عبارت برای بیان انواع روابط توجیهی معرفتی، کارگفتی و متنی استفاده می کنند. کاربردهای فوق، بیانگر وابستگی بیشتر «آخه» به موقعیت گفتمان و نشان دهنده درجات پیشرفته دستوری شدگی گفتمانی واژه مذکور است.

آخه, روابط علی, روابط توجیهی, دستوری شدگی, (بین) ذهنی شدگی